Aparatura chemiczna – zespół aparatów i urządzeń (niekiedy również maszyn), stosowanych w przemyśle chemicznym i przetwórstwie (np. przetwórstwo ropy naftowej, owoców i warzyw, włókien naturalnych, sztucznych i syntetycznych) w czasie realizacji różnych procesów i operacji jednostkowych, będących elementami procesów produkcyjnych. Aparatura chemiczna jest projektowana z wykorzystaniem zasad inżynierii chemicznej i procesowej[1][a]
Operacja | Aparatura[1] |
Magazynowanie ciał stałych, cieczy i gazów | silos, cysterna |
Transport i dozowanie ciał stałych | dźwignica, podajniki ciał stałych |
Transport cieczy | Pompa strumieniowa, pompa próżniowa |
Sprężanie gazów | sprężarka wyporowa, sprężarka wirowa |
Rozdrabnianie | kruszarka, młyn |
Sortowanie, separacja, przesiewanie | klasyfikator pneumatyczny (sortownik pneumatyczny), klasyfikator hydrauliczny, (sortownik hydrauliczny), przesiewacz, sito, separatory |
Mieszanie | mieszalniki cieczy, mieszalniki ciał stałych |
Rozdzielanie ciekłych układów niejednorodnych | odstojniki-klarowniki (sedymentacja), filtr, wirówka, hydrocyklon |
Odpylanie i odkraplanie gazów | komora pyłowa, odpylacz inercyjny, cyklon, odpylacz filtracyjny, elektrofiltr, odpylacz mokry (skruber), odkraplacz, odemglacz |
Wymiana ciepła | regenerator ciepła, pompa ciepła |
Odparowanie | wyparka z cyrkulacją naturalną i wymuszoną, wyparka cienkowarstwowa; bateria wyparna, wyparka płytowa wyparka mechaniczna |
Krystalizacja | krystalizatory z chłodzeniem, z odparowaniem rozpuszczalnika, z reakcją chemiczną i wysalaniem, rekrystalizatory |
Destylacja i rektyfikacja | aparaty destylacyjne (destylatory), aparaty rektyfikacyjne (kolumna rektyfikacyjna) |
Absorpcja | absorber (aparat absorpcyjny) |
Adsorpcja i wymiana jonowa | adsorber, wymiennik jonowy |
Ługowanie i ekstrakcja | ekstraktory |
Suszenie | suszarki: konwekcyjna, przeponowo-kontaktowa, promiennikowa (radiacyjna), dielektryczna, mikrofalowa |
Granulacja | granulatory: mieszalnikowe, ciśnieniowe, termiczne, natryskowe, dyspersyjne; granulacja w cieczy |
Separacja | separatory, np. separator membranowy |
Piece | piec komorowy, tunelowy, szybowy, półkowy, obrotowy, pyłowy, fluidalny, rurowy, elektryczny |
Reakcje chemiczne, reakcja elekrochemiczna, proces biochemiczny | reaktory elektrochemiczne (np. elektrolizery), reaktory termiczne (piece); plazmowy, fotochemiczny, radiacyjny, kriogeniczny; bioreaktory |
Chłodnictwo | aparatura chłodnicza |
Rurociąg | Rurociąg izolowany termicznie | Rurociąg z płaszczem | Rurociąg z płaszczem grzejnym lub chłodzącym | ||||
Autoklaw | Mieszalnik | Poziomy zbiornik ciśnieniowy | Pionowy zbiornik ciśnieniowy | ||||
Pompa | Pompa próżniowa lub kompresor | Worek | Butla gazowa | ||||
Wentylator | Wentylator osiowy | Wentylator promieniowy | Osuszacz | ||||
Kolumna z wypełnieniem | Kolumna półkowa | Piec | Chłodnia kominowa | ||||
Wymiennik ciepła | Wymiennik ciepła | Chłodnica | Płytowy wymiennik ciepła | ||||
Rurowy wymiennik ciepła | Rurowy wymiennik ciepła | U-rurowy wymiennik ciepła | Spiralny wymiennik ciepła | ||||
Zawór bezpieczeństwa | Zawór bezpieczeństwa | Filtr powietrza | Lej | ||||
Odwadniacz | Wziernik | Zawór redukcyjny | Rurociąg elastyczny | ||||
Zawór | Zawór regulacyjny | Zawór ręczny | Przepustnica | ||||
Zawór iglicowy | Zawór motylkowy | Zawór membranowy | Zawór kulowy |
Artykuły dotyczące aparatury i urządzeń dla przemysłu, np. przemysłu chemicznego, energetyki, gospodarki komunalnej i ochrony środowiska, zajmują się czasopisma naukowo-techniczne, takie jak Inżynieria i Aparatura Chemiczna[5], Hydraulika i Pneumatyka, Tribologia, Mechanik, Pomiary, Automatyka, Kontrola, Przegląd Spawalnictwa, Wiadomości SIMP, Ochrona przed korozją (czasopismo)[6]. Przedstawiane zagadnienia badawcze i projektowo-konstrukcyjne oraz problemy praktyczne ilustrują przykłady: