Anatol Ulman

Anatol Ulman (2009)
Data i miejsce urodzenia	12 kwietnia 1931 Nancy
Data i miejsce śmierci	14 kwietnia 2013 Gdańsk
Narodowość	Polska
Język	polski
Alma Mater	Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Ważne dzieła
Cigi de Montbazon Dzyndzylyndzy czyli postmortuizm
Multimedia w Wikimedia Commons

Anatol Ulman (ur. 12 kwietnia 1931 w Nancy, zm. 14 kwietnia 2013 w Gdańsku^[1][2][3][4]) – polski prozaik, poeta, autor utworów scenicznych, dziennikarz, krytyk literacki, nauczyciel.

Syn Franciszka Ulmana i Józefy z Gibusów. Absolwent filologii polskiej Uniwersytetu Poznańskiego (1955). W latach 1955–1979 pracował jako nauczyciel w szkołach średnich i wyższych w Koszalinie, Kołobrzegu i Słupsku^[1][2][3]. Debiutował artykułem Wszystkie młodości w czasopiśmie Od nowa nr 8/1957.

• III nagroda w Konkursie Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Komitetu Organizacyjnego Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za utwór dramatyczny Godziny błaznów w składnicy złomu (1978)^[4]
• III nagroda w konkursie Iskier na opowiadanie sensacyjno-kryminalne za opowiadanie Polujący z brzytwą^[4]
• I nagroda w Ogólnopolskim Konkursie Komediopisarskim Talia '99 za utwór dramatyczny Transakcja z amnezją (1999)^[4]
• I nagroda w Ogólnopolskim Konkursie na Utwór Sceniczny za sztukę dla dzieci Koty z gdańskiej gildii (1999)^[5]

Za książkę Dzyndzylyndzy czyli postmortuizm był nominowany do Nagrody Literackiej Gdynia 2008 w kategorii proza^[6].

• Cigi de Montbazon (1979, 1983, 2001)
• Godziny błaznów w składnicy złomu. Komedia współczesna (1980) – sztuka teatralna, prapremiera: 12 maja 1980, Teatr Kwadrat, Warszawa^[7]
• Obsesyjne opowiadania bez motywacji (1981)
• Kolonia mszyc, czyli adaptacja (1981) – słuchowisko radiowe, premiera: 26 lipca 1981, Teatr Polskiego Radia, Warszawa^[8]
• Szef i takie różne sprawy (1982)
• Potworne poglądy cynicznych krasnoludków (1985)
• Polujący z brzytwą (seria Ewa wzywa 07, 1988)
• Doktor inżynier zbrodni (1990)^[9]
• Ojciec nasz Faust Mefistofelewicz (1991)
• Banda Kuby Baszka. Akonityna (1992)
• Mord w ekspresie „Gryf” (1994)
• Zabawne zbrodnie (1998)
• Pan Tatol czyli nieostatni zajazd na dziczy. Historia burżuazyjna z końca (2000)
• Transakcja z amnezją. Komedia wirtualna (2000) – sztuka teatralna, prapremiera: 26 lutego 2003, Teatr Kontrapunkt, Warszawa^[10]
• Dzyndzylyndzy czyli postmortuizm (2007)
• Drzazgi. Powabność bytu (2008)
• Miąższ (zbiór wierszy – debiut poetycki, 2010)
• Oścień w mózgu. Felietony wybrane (2011)
• Cigi de Montbazon i robalium Platona (2012) – kontynuacja debiutanckiej powieści Cigi de Montbazon^[11]

Współpracownik m.in. „Zbliżeń”, „Pobrzeży”, „Nowych Książek”, „Szpilek”, „Sycyny”, „Latarni Morskiej”. Pisał felietony do szczecińskiego czasopisma „eleWator”^[4].

Rozrywkowość u Ulmana jest prymarna, wynika ona z nabytego (...) lekceważenia artyzmu. Z pełnego zaufania do najprostszych postaci komizmu (...), z wiary, że śmiała, własna i wartościowa myśl wystarczy za artyzm(...)^[12]

(...)przezwyciężył Ulman schematy pisania o wojnie i seksie, wyzyskując nowoczesne narzędzia prozy powieściowej i inspiracje płynące z epiki ludowej. Czytelnik ma prawo pomyśleć, że pojawiła się powieść wybitna^[13].

(...) duszoznawcze demaskatorstwo Ulmana idzie w parze z dobrą orientacją, gdzie są kulturalne granice literackich swobód.^[14]

W sprzeciwie Ulmana wobec mitotwórstwa i mitografii, w jego dążeniu do skompromitowania fałszywych schematów literackich kryje się pragnienie odkrycia wewnętrznej prawdy o człowieku^[15].

A wszystko (...) w konwencji groteskowo-satyrycznej, gdzie miesza się żartobliwa liryka i surrealistyczny obraz, realna geograficzno-historycznie rzeczywistość z fantazją baśniowej przypowieści, "prawda" przeplata się ze "zmyśleniem", sprawy całkiem serio z sytuacyjnymi dowcipami^[16].

W nr 11(44)/2007 miesięcznika Lampa ukazał się obszerny wywiad Pawła Gołoburdy z Anatolem Ulmanem – "Wstydzę się, że jestem człowiekiem".