Una odor es lo resultat, percebut pel sens de l’odorat, de l'emanacion dels còrses volatils contenguts dins de substàncias coma las moleculas quimicas, sovent qualificadas de moleculas odorantas, de perfum, o de redoléncia per las flors.
Las moleculas odorantas son caracterizadas per lor composicion quimica.
- Lo/los compausats organics: Alcòl, acid, aldeid, cetona, Idrocarbur aromatic, eca.
- La longor : nombre de carbonas constitutius de la cadena principala.
- L’organizacion espaciala: isomèr, enantiomèr.
Los signals odorants pòdon èsser repartits dins diferentas classas. Per las espècias aquaticas, los compausats generadors d’odors son en majoritat d'acids aminats o de sals biliaris.
La sensacion agradable, neutra o desagradable associada a une odor es pròpia a cada individú e per partida innat, per partida socialament construcha. Depend atal de la concentracion del produch dins l’aire e del fach que siá o non associat a a la seuna font naturala[1].
Se perfums son fòrça efemèrs e d’autres mai duradices. Lo sistèma olfactiu pòt tanben far pròva d’acotumança, unas odors essent pas mai percebuda aprèp un cert delai.
Article detalhat: Pollucion olfactiva.
La pollucion de l’aire se traduch d'esperela sovent per d'odors (gases d’esapament, fums, odors de decomposicion, de fermentacion, eca.).
En mai, las condicions environamentalas (igrometria, temperatura, lutz, ultraviolets, vent o turbuléncias) influisson sus la durada e la portada d’una odor. Fan que las odors portadas per l’aire vietjan mai o mens luenh; par exemple, un aire pròpri e umid pòrta gaireben totas menas odors al luenh.
Sembla tanben que la pollucion de l'aire aja una importança que benlèu foguèt sosestimada;
- Un aire polluit degrada las moleculas odorantas e frena la dispersion de fòrça odors, que lo perfum de las flors ;
(fr)De cercaires de l’universitat de Virginia (Estats Units d'America) faguèron de modelizacion[2] l’impacte de la pollucion de l’aire sus la dispersion de las redoléncias de flors: Dins un aire pur, aqielas redoléncia se dispersan sus de distanças podent a vegada passar un quilomètre, alara que dins un aire polluit, l’ozòn, los acids, diverses oxidants e radicals liures (idroxils e nitrats) e d’autres polluents degradan o modifican aquelas moleculas redusent fortament la portada de la rodeléncia de las flors (50 % del perfum d’una flor es alara “ perdut ” abans d’aver percorrit 200 m).
Segon Jose D. Fuentes, coautor de l’estudi (fr) “Aquò fa fòrça mai dificil la localizacion des fleurs par les pollinisateurs”. Il estime qu'aqueles aròmas son destruits fins a 90% per la pollucion (al repècte de periòdes que las industrias pesucas e los veïculs existián pas encara).
- de moleculas que son pas conscientament percebudas (ormonas, feromonas, e lor equivalent vegetal, fitoormonas dins lo mond de las plantas) poirián benlèu tanplan èsser destruidas o modificadas per la pollucion de l’aire.
- Aquel fenomèn de degradacion de las odors per la pollucion poiriá en partida explicar lo descasença d'unas populacions d’abelhas e d’autres pollinisators (que d'aucèls, ratapenada nectarivora) constatada dins totes los païses industrials e agricòls[3]. Poiría tanben explicar las dificultats que los individús an de qualques espècias (cernalhas, sèrps, amfibians, uns mammifèrs) a se reproduire (mascle e femnas ne s'encontran pas mai, o mens ben) o de qualques espècias a se noirrir (l’individú percevent pas mai pron l’odor que lo menava a la font de noirritura).
- Es possible que de fitoormonas tenon mai normalament lor ròtle de messatges de communicacion e que de vegetals sián alara mai aisidament victimas de lors predators.
- De presas poirrán èsser mai vulnerablas s'olfetavan mens l’odor de lors predators, e al contrari un predator que caça amb l’odorat pòt aver mai de mal a detectar las presas dins una region que l’aire es polluit. E mai fòrça d’animals que se desplaçan de nuèch en utilizant lor odorat son encara mai perturbats pel fenomèn dich de pollucion luminosa.
L’odor de la maire a una granda importança pel noirrisson, e al contrari. Qualques odors son memorizada e durablament associada a de sovenirs positius o negatius.
La sociologia del còrs mòstra que se d'odors corporalas son factor d’atrach, sexuala entre autre, d’autres (o los meteisses en d’autres circonstanças) son al contrari factor de rebut. La cultura igienista del sègle XIX benlèu afortiguèt lo desgost per qualques odors associadas als micròbes o a las malautiás (excrements, urinas, aliments en poiriment, aigas pudentas, eca.).
Los perfums naturals o de sintèsi pòdon èsser de mejans de seduccion o d'amagament de las odors supausada desagradablas per sei o per altrú.
De perfums son dempuèi l’Antiquitat tanben utilizats per amagar las odors d’animals, de cosina, de poirit, de cadavre, eca.
- ↑ (fr)Article « Perque siam gainats per las odors? Lo ròtle d'uns factors psicosocials », per Barbara Bonnefoy (Revista Air Pur N° 73)
- ↑ (en)communicat de las acadèmias de las sciéncias e de medecina, engenheriá e recerca americanas, Cf. Estudi publicat dins “ Atmospheric Environment ”
- ↑ (en)Estudi sus l'estatut dels pollinisator en America del nòrd (2006) ; ”Status of Pollinators in North America ” , Committee on the Status of Pollinators in North America, National Research Council Accès a l’estudi
- (fr)Purves, D. et al.. Neurosciences. Éd. De Boeck Université, Paris, 1999, chap. 14, pp. 263-266.
- (fr)Rémy, E.; Estades, J.; 2007, Nez à nez avec des nuisances odorantes, l’apprentissage de la cohabitation spatiale, Sociologie du travail, Vol. 49, No. 2, pp. 237-252
- (fr)Brigitte Proust, Petite géométrie des parfums, Science ouverte, Seuil, 2006, ISBN 978-2-0208-0279-6Error d'escript : lo modul « check isxn » existís pas.
- Olfaccion
- Pollucion olfactiva
- Olfactometria
- Pollucion de l’aire
- Odorologia
- Perfum