Eveniments
Occitània
França
Euròpa
- 2 de mai - Madrid (Espanha): lo govèrn ratifica l'Acòrd europèu per la prevencion de la tortura e los tractes deshumans o degradantes.
- 9 d'abril - Tragèdia del 9 d'abril, a Tbilissi, Georgia: Una manifestacion anti-Sovietica es esclafada per l'armada roja.
- 9 de novembre - Berlin (Alemanha): s'òbri al transit ciutadan lo mur que dividissiá la vila en doas parts, la qu'aperteniá a la Republica Federala e la qu'aperteniá a la Republica Democratica, a l'encòp que los meteisses ciutadans lo començan a desrocar.
- 29 de decembre - Checoslovaquia: Comença la Revolucion de Vellot: l'Assemblada Federala, lo parlament comunista, escuelhèt lo dissident Václav Havel coma nòu president. Se forma immediatament un govèrn de coalicion amb l'objectiu de far las reformas economicas liberalas necessàrias per establir una economia de mercat e las reformas legalas per portar la democracia.
Polonha
Signatura d'un acòrd de transicion vèrs lo capitalisme entre lo govèrn e l'oposicion. Prevesiá l'eleccion liura dau Senat e de la Dieta. Pasmens, lo POUP obtenguèt un nombre assegurat de deputats a la Dieta que li permetiá encara de tenir un ròtle important. En junh, Solidaritat averèt leis eleccions legislativas. Jaruzelski venguèt president e Tadeusz Mazowiecki, un conselhier de Lech Walesa, foguèt nomat cap dau govèrn. Enfin, a la fin de l'annada, la transicion s'accelerèt e la fin dau ròtle dau POUP dins leis institucions foguèt decidida.
Africa
Etiopia
Creacion dau Front Democratic Revolucionari dei Pòbles Etiopians que gropava lo Front de Liberacion dei Pòbles de Tigre, l'Organizacion Democratica dau Pòble Oròmo, lo Movement Nacionau Democratic Amara e lo Movement Democratic dei Pòbles dau Sud d'Etiopia. Lo Front Popular de Liberacion d'Eritrèa sostenguèt aquela coalicion, çò que permetèt de formar un movement larg còntra lo regime dau Derg. En mai d'aquò, la fin de l'ajuda militara sovietica liada au cambiament de politica iniciat per Mikhaïl Gorbachov afebliguèt l'armada etiopiana que foguèt durament desfacha a Afabet (17-20 de març) per leis Eritrèus.
Sodan
Capitada d'un còp d'estat organizat per un grop de militars dirigits per lo generau Omar el-Bechir. La causa principala d'aquela revòuta militara foguèt probablament lei temptativas de negociacion menadas per Sadiq al-Madhi ambé la rebellion dau sud. Al-Turabi retrobèt un ròtle important dins lo govèrn qu'adoptèt oficialament un programa islamista.
Asia
- Entre lo 15 d'abril e lo 4 de junh - Beijing (Republica Populara de China): Protèstas de la Plaça de Tian'anmen divèrses milièrs d'estudiant universitari seguit unes jorns mai tard per trabalhadors convòcan manifestacions pacificas en demandant la dubertura del regim comunista. Lo 4 de junh Li Peng ordena lo deslotjament de la part de l'armada populara de la China en culminant en la mòrt de divèrses centenats de manifestants, milièrs de ferits e centenats d'arrestats.
Iran
Mòrt de Rouhollah Khomeini que foguèt remplaçat coma Guida de la Revolucion per Ali Khamenei.
Arts
Sciéncias e tecnicas
Astronomia
Passatge de la sonda espaciala estatsunidenca Voyager 2 dins lo sistèma de Neptun. Permetèt de realizar unei fotografias, observacions e mesuras de la planeta, de son satellit principau Triton que sembla presentar una activitat geologica importanta, de confirmar la preséncia d'un sistèma d'anèus e de descubrir cinc pichons satellits suplementaris.
-
-
Fotografia de la Granda Taca Blava per Voyager 2. -
-
.jpg)
Medecina
Publicacion d'una tiera d'estudis, realizats entre 1987 e 1989, regardant lo virüs a l'origina deis « epatitas non A e non B ». Aquò permetèt d'oficializar la descubèrta dau virüs de l'epatita C.
D'autra part, premiera endoscòpia d'una vena.
