 | |||
| Forfattar(ar) | James Joyce | ||
|---|---|---|---|
| Språk | engelsk | ||
| Blei til | 1923 | ||
| Sjanger | sui generis, eksperimentell litteratur, Menippean satire | ||
| Utgjeven | 4. mai 1939 | ||
| Forlag | Faber & Faber | ||
Finnegans Wake er den siste romanen til James Joyce. Han kom ut i 1939, 17 år etter Ulysses. Namnet på verket er henta frå den irske songen «Finnegan's Wake».
Verket har ein svært særmerkt, vanskeleg tilgjengeleg stil. Språket i boka er engelsk men blanda med over 60 andre språk i eit einaste samansurium av ordspel både på engelsk og dei andre språka. Teksten er spekka med allusjonar og skjulte sitat, ofte endra slik at to sitat er fletta inn i kvarandre. Sjølve handlinga blir i alt dette skjult eller i beste fall svært vanskeleg å få tak i. Litteraturvitarar og andre har sidan utgjevinga diskutert den eigentlege meininga med verket. Medan til dømes Harry Burrell har brukt eit titals år på å påvisa korleis heile verket eigentleg handlar om skapingssoga i Bibelen, har andre understreka korleis ein slik analyse reduserer nettopp det kaoset Finnegans Wake er meint å vera.
Den første setninga i verket viser skrivestilen:
Siden Joyce tok utgangspunkt i Dublin og irsk historie, er det naturleg at det er mykje norsk materiale i Finnegans Wake. Til dømes er ei av historiene som blir fortalde i boka om ein norsk skreddar, og ord som bakvandets, Knut Oelsvinger eller Bygmester Finnegan. Dette siste sitatet viser også at Joyce brukte Ibsen: stort sett alle verka til Ibsen, mange av figurane hans og også nokre sitat fletta inn i nettverket av tekst. Joyce beundra Ibsen, og då han blei kjend med Nora Barnacle, nemnde han den andre Nora, hovudpersonen i Et dukkehjem, men frøken Barnacle visste ingenting om henne. Medan Joyce jobba med Finnegans Wake ønskte han å leggja inn referansar til skandinavisk språk og litteratur, og han hyra etterkvart fem norsklærarar. Den første av dei var Olaf Bull. Joyce ønskte å lesa norske verk på originalspråket, mellom anna Norrøne Gude- og Heltesagn av Peter Andreas Munch. Han var på jakt etter ordspel og sære assosiasjonar på tvers av språkbarrierane, og dette var noko Bull kunne leve seg inn i. Linjer frå dikta hans går igjen i «dette spindelvev av ord», som Joyce sjølv kalla Finnegans Wake, og Bull sjølv dukkar opp der under namnet «Olaph the Oxman».[1]
Sidan verket er så ugjennomtrengeleg og krev så mykje tolking, har den første utgåva blitt den einaste utgåva. Alle utgåver av Finnegans Wake har same sidetal og likt tal linjer på kvar side, slik at det skal vera lettare å referera til stader i teksten.
Verket er ikkje blitt omsett til norsk, men forfattaren Leif Høghaug er i gang med eit prosjekt for å omsetja verket som er tenkt å vara ferdig i 2020. Den norske gjendiktinga av Finnegans Wake vil koma ut på Samlaget. Han vil nytta «mylderet vi har av dialekter, nynorsk, riksmål og bokmål, og alt dette som støytar saman i ein kakofoni» i attdiktinga.[2]
«Three quarks for Muster Mark» (frå side 383) er opphavet til omgrepet «kvark» i fysikken.
I 2013 blei Finn's Hotel, som er ei samling av ti korte tekstar skrivne av Joyce i 1923, gjeven ut på Ithys Press. Forlaget meinte boka burde lesast som ein forløpar for Finnegan's Wake.[3]
—, Here Comes Everybody: An Introduction to James Joyce for the Ordinary Reader (1965); også publisert som Re Joyce. —, Joysprick: An Introduction to the Language of James Joyce (1973)
—, The Sigla of Finnegans Wake. (University of Texas Press, 1976) —, The Finnegans Wake Experience. (University of California Press, 1981)