De Zilveren Anjer is een Nederlandse onderscheiding die jaarlijks uitgereikt wordt aan personen van onbesproken vaderlands gedrag, die in enigerlei vorm van onverplichte arbeid uitstekende verdiensten hebben verworven voor de Nederlandse cultuur of voor die van het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden en voorheen de Nederlandse Antillen.

Geschiedenis

Op 29 juni 1940, de eerste verjaardag van prins-gemaal Bernhard der Nederlanden in bezettingstijd, werd geprotesteerd tegen de Duitse bezetting. Dit protest uitte zich in het dragen van een anjer in het knoopsgat. Deze dag zou later bekendstaan als 'Anjerdag'. Tien jaar later besloten de regent en het bestuur van het inmiddels opgerichte Prins Bernhard Fonds om een onderscheiding in te stellen als blijk van waardering voor personen van onbesproken vaderlands gedrag, die in enigerlei vorm van onverplichte arbeid uitstekende verdiensten hebben verworven voor de Nederlandse cultuur of voor die van de Nederlandse Antillen.

De onderscheiding werd elk jaar, rond de verjaardag van de prins, door hemzelf aan maximaal vijf personen uitgereikt. Na zijn dood nam zijn oudste dochter Beatrix deze taak over.

In 1999 werd de naam van het fonds veranderd in het Prins Bernhard Cultuurfonds; vanaf 7 november 2023 is de naam het Cultuurfonds.

Oorkonde

Bij de onderscheiding hoort een oorkonde die wordt ondertekend door de voorzitter van het Fonds en de secretaris van de Zilveren Anjer. Op de oorkonde staan het besluit, de gronden van verlening en de materiële grondslag van de onderscheiding beschreven. Deze materiële grondslag wordt gevormd door het legaat van wijlen de soldaat Thijs Taconis, die als agent voor de Britse Special Operations Executive (SOE) boven bezet Nederland werd geparachuteerd en die in 1944 in het concentratiekamp Mauthausen de dood vond. Thijs Taconis wordt in de oorkonde gememoreerd met de woorden Quae Thijs Taconis - mortuus pro patria anno MCMXLIV legavit pro fundamento sunt (Hetgeen Thijs Taconis, gestorven voor het vaderland in 1944 heeft nagelaten, vormt de grondslag).

Medaille

Eerste type (1950-1954)

De eerste vorm was een klokvormige, zilveren medaille. Op de voorzijde stond een anjer afgebeeld, met op de steel een 'B' voor Bernhard. Langs dit tafereel, in een uitgespaarde rand, aan weerszijden stippellijnen. Langs de onderzijde liep een lint met daarop de tekst Tua res agitur (Het gaat om Uw zaak). De medaille was aan het lint verbonden door middel van een Koninklijke kroon.

Het lint was geel met aan weerszijden een smalle rode baan. Geel en rood zijn de kleuren van het Huis Lippe.

Tweede type (1954-heden)

Dit is een zilveren medaille in de vorm van een rood geëmailleerde heraldische roos. Deze roos is die van het wapen van het Huis van Lippe. Op de voorzijde is een gekroonde gestileerde anjer afgebeeld, waaronder de 'B' van Bernhard. Het omschrift luidt Tua res agitur (Het gaat om Uw zaak). De keerzijde is vlak.
Van dit type zijn miniaturen bekend. Deze miniatuur wijkt af van het modelkruis. De voorzijde vertoont een "B", waarboven een gestileerde anjer.

Het lint is oranje met aan weerszijden een smalle rode baan. Oranje staat voor het Huis Van Oranje en het rood voor het Huis Lippe.

Laureaten

1950-1959

1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
Uitreiking 1956 vlnr Blancquaert, Broekema, prins Bernhard, Westendorp-Osieck, Lugt
1957
1958
1959

1960-1969

1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
Uitreiking 1966 vlnr De Waard, prins Bernhard, Fennema-Zboray, broeder Erich (Bruno Ernst)
1967
1968
1969
Uitreiking 1969 vlnr Wumkes, Bijtelaar, prins Bernhard, Orlow

1970-1979

1970
1971
V.l.n.r. F.C. Wieder, prins Bernhard, Jacob Posch en C. Hoek
1972
1973
1974
1975
1976
1977
Uitreiking 1978 (Horodisch)
1978
1979
Uitreiking 1979 vlnr Overbosch, Schilstra, prins Bernhard, Kramer

1980-1989

1980
Uitreiking 1980 (Van Valkenburg)
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
Uitreiking 1988 (Noske)
1989

1990-1999

1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999

2000-2009

2000
2001
2002
2003
Karel van der Hucht en prins Bernhard net na de uitreiking van de Zilveren Anjer in 2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009

2010-2019

2010
2011
2012
Uitreiking van de Zilveren Anjer in 2012: Neeltje van der Ven Blonk, Clemens van der Ven en koningin Beatrix
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019

2020-2029

2020
2021
2022
2023
Zie de categorie Zilveren Anjer van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.