Zaailand

Het Wilhelminaplein in 2014
Geografische informatie
Locatie	Leeuwarden
Coördinaten	53° 12′ NB, 5° 48′ OL
Algemene informatie
Aangelegd in	1954
Naam sinds	1958
Detailkaart

**Zaailand**
Buurt van Leeuwarden
Kerngegevens
Provincie	Friesland Friesland
Gemeente	Leeuwarden Leeuwarden
Plaats	Leeuwarden
Wijk	Binnenstad
Coördinaten	53°11'58"NB, 5°47'37"OL

Oppervlakte	0,1 km²
- land	0,09 km²
- water	0,01 km²
Inwoners (2023)	500^[1] (5.000 inw./km²)
Woningvoorraad	358 woningen^[1]

Het Zaailand (ook Zaailandplein in de media) is de niet-officiële, maar veelgebruikte benaming voor het Wilhelminaplein in Leeuwarden. Officieel is Zaailand de naam van de straat aan de zuidzijde van het plein. Het is een buurt in de Binnenstad.

Aan de westzijde staat het Paleis van Justitie. Het plein wordt gebruikt voor markten, de kermis, en andere evenementen.

Geschiedenis

Op 16 november 1951 vond op het plein 'de slag op het Zaailand' plaats, ook wel bekend als Kneppelfreed.

Het Wilhelminaplein was in de naoorlogse jaren een parkeerterrein. Onder het plein werd in de jaren 70 van de 20e eeuw, ten tijde van de Koude Oorlog een atoomschuilkelder gerealiseerd. Het werd een onderdeel van de parkeerkelder.

In 2009 werd begonnen met de realisatie van een vernieuwd Zaailand. Van februari 2009 tot april 2010 is het bestaande winkelgedeelte gerenoveerd, de ronding aan de kant van het Wilhelminaplein werd afgebroken en de gevels langs het Ruiterskwartier en het Zaailand zijn vernieuwd. Van maart 2010 tot oktober 2011 is het winkelcentrum uitgebreid met circa 3000 m² winkels, verdeeld over de kelderverdieping, begane grond en eerste verdieping. De parkeergarage onder Zaailand is compleet afgebroken en daarna verdiept, waardoor er circa 700 extra parkeerplaatsen zijn gerealiseerd ten opzichte van de oude garage. De garage werd in maart 2011 geopend.

De plannen voor Nieuw Zaailand werden niet onverdeeld enthousiast ontvangen. De actiegroep ‘Zaailand Nee, Referendum Ja’ vroeg een referendum aan. Op 24 mei 2006 konden de inwoners zich uitspreken over de nieuwbouwplannen. Aangezien de opkomst bij het referendum te laag was, gingen de nieuwbouwplannen door.

Kunst en cultuur

Het Zaailand is de locatie voor het dance-event Dancetour en een van de hoofdlocaties voor het Fries Straatfestival.
In 2008 werd het Wilhelminaplein door kunstenaar Henk Hofstra voorzien van een achttiental grote geschilderde spiegeleieren, en enkele kunststof halve bollen ('dooiers').^[2] De gedachte erachter was dat het ei gelegd was: na veel politiek gesteggel over een extra budget van € 8,5 miljoen was de financiering rond. Het kunstproject oogstte veel kritiek: ten aanzien van de hoge kosten van 100.000 euro, ten aanzien van de toekenning (het project was een eigen initiatief van de cultuurwethouder), ten aanzien van de realisatie (marktkooplieden werden gehinderd door een te felle weerkaatsing van de zon), en slijtage van het werk door de wekelijkse schoonmaak van het marktplein zette snel in. Het werk werd gevandaliseerd en hersteld. Het plan was om de schildering te laten liggen tot de aanvang van de herinrichting in januari plaats zou vinden.^[3]
Een van de onderdelen van de renovatie van het plein vanaf 2009 was de komst van het Fries Museum. De vestiging aan het Zaailand werd in september 2013 geopend door koningin Máxima.
Eind 2013 is de actie 3FM Serious Request op het Wilhelminaplein gehouden
In april 2017 werd The Passion hier opgevoerd.^[4]
In augustus 2018 lag Zaailand op de route van de voorstelling van het Franse straattheatergezelschap Royal de Luxe in het kader van culturele hoofdstad van Europa: Leeuwarden-Fryslân 2018.