Het Nederlandse wapen van het geslacht Von BalluseckHet Russische wapen van het geslacht Von Balluseck
Von Balluseck (Russisch: Баллюзек; Balljoezek), ook vermeld onder de schrijfwijze Von Ballusseck, is een geslacht uit Silezië. Het geslacht behoorde tot de adel van Rusland (sinds 1812) en Pruisen (sinds 1892). In 1995 werden Adolf Willem Felix (1915-2006), Roeland Reinier (1968) en Maarten von Balluseck (1925-2021) ingelijfd in de Nederlandse adel met het predicaat Jonkheer.
Oorsprong en geschiedenis
Het huidige geslacht stamt af van Andreas Balluseck (1743-1807), die in 1766 vanuit Hongarije (het huidige Slowakije) naar Berlijn trok. Zijn jongste zoon, de in 1782 in Berlijn geboren Andreas Friedrich (Fedor Andrejevitsj) Balluseck, maakte naam als officier-arts in het keizerrijk Rusland tijdens de napoleontische oorlogen in het gevolg van prins Eugenius van Württemberg (1788-1857). Voor zijn verrichtingen in de Slag bij Borodino werd Andreas Friedrich Balluseck onderscheiden met de Orde van Sint-Vladimir, 4de klasse. Hij werd vervolgens op 11 december 1812 opgenomen in de erfelijk Russische adel. In 1822 vestigde hij zich in Pruisische stad Carlsruhe (Pokój) waar hij tot zijn dood, in 1849, werkzaam was als lijfarts van prins Eugenius van Württemberg.[1][2]
In 1892 werden twee van Andreas Friedrichs' zonen, Hugo Louis Felix von Balluseck (1830-1892) en Julius Pius von Balluseck (1837-1901) verheven in de Pruisische adel, zij het onder een afwijkend familiewapen.
Een andere zoon, Felix von Balluseck (1831-1882) emigreerde via Nederland naar Nederlands-Indië, waar hij op 19 december1862 werd genaturaliseerd. Hij nam hier deel aan de eerste- en tweede expeditie naar Atjeh en werd hiervoor in 1874 onderscheiden met de Militaire Willems-Orde 4de klasse en de Eresabel voor betoonde dapperheid. Zijn huwelijk in 1861 met Maria van Lynden (1843-1908), een erkende dochter van de nooit gehuwde mr. Dirk Wolter Jacob Carel baronvan Lynden (1813-1852), zoon van Jan Carel Elias van Lynden, en Biba, maakte dat het geslacht verwant werd aan verscheidene Nederlandse adellijke geslachten.
Het geslacht werd in Nederland in 1995 ingelijfd met het predicaat jonkheer, onder het Duitse familiewapen. Toch wordt door veel leden van de familie het Russische familiewapen gevoerd.
Verbonden gebieden
Tot 1945 was de familie eigenaar van een landgoed ten noorden van de Pruisische stad Carlsruhe. In 1945 werd het landgoed en het daarbij horende landhuis door het Rode Leger verwoest. Daarnaast werd de geslachtsnaam van Louis Heinrich (Lev Fedorovitsj) Balluseck, vanwege zijn verdiensten voor Rusland, verbonden aan een schiereiland nabij de Russische kustplaats Veselyi Jar (Russisch: Весёлый Яр) in de provincie Primorje. Het schiereiland draagt sindsdien de naam Kaap Balluseck (Russisch: Мыс Балюзек).[3]
Wapenbeschrijving
11 december 1812 - Russische adelsverlening
Gevierendeeld; in I. en IV. in zilver, een levensboom met drie wortels van natuurlijke kleur. In II. en III. in azuur [blauw], een Turkse tug*, bestaande uit één witte paardenstaart aan een naar rechts geplaatste bruine stok, getopt met een gouden wassenaar. Helmteken: op een gekroonde helm, vijf struisvogelveren; afwisselend blauw en wit gekleurd. Dekkleden: blauw gevoerd van zilver.
22 april 1892 - Pruisische adelsverlening
Gedeeld; in I. in keel [rood], een levensboom met twee wortels van natuurlijke kleur op een drietoppige berg van sinopel [groen]. In II. in zilver, een Turkse tug, bestaande uit één zwarte paardenstaart aan een naar rechts geplaatste bruine stok, getopt met een gouden wassenaar. Helmteken: op een gekroonde helm, de twee Turkse tugs uit het wapenschild, geplaatst als een andreaskruis. Dekkleden: rechts rood, gevoerd van zilver, links zwart, gevoerd van zilver. Wapenspreuk: DEO ANIMAM REGI SANGUINEM [mijn ziel aan God, mijn bloed voor de Koning] in zwarte letters, op een zilveren lint.
3 oktober 1995 - Nederlandse inlijving
Gedeeld; in I. in keel [rood], een levensboom van natuurlijke kleur op drietoppige berg van sinopel [groen]. In II. in zilver, een Turkse tug, bestaande uit één zwarte paardenstaart aan een naar rechts geplaatste bruine stok, getopt met een gouden wassenaar. Helmteken: op een gekroonde helm, de twee Turkse tugs uit het wapenschild, geplaatst als een omgekeerde keper. Dekkleden: rechts rood, gevoerd van zilver, links zwart, gevoerd van zilver. Wapenspreuk: DEO ANIMAM REGI SANGUINEM in zwarte letters, op een zilveren lint.
*de tug is het traditionele standaard van Turkse en Mongoolse ruitervolken, dat werd meegedragen tijdens reizen en veldtochten.[4] In het aantal paardenstaarten kwam de status van de aanvoerder tot uitdrukking. Witte paardenstaarten werden gevoerd in vredestijd; zwarte paardenstaarten in tijden van oorlog. Volgens de familieoverlevering werd een Turkse tug, door een voorouder buitgemaakt tijdens het beleg van Wenen (1683). Hiervoor bestaat echter geen bewijs.
Beknopt overzicht genealogie
Andreas Balluseck (1743-1807), eigenaar van een werkplaats voor passementen voor militaire uniformen te Berlijn.
Dr. Andreas Friedrich (Fedor Andrejevitsj) Balluseck (1782-1849), chirurg in het Marine Hospitaal te Sint-Petersburg, officier-arts tijdens de Napoleontische oorlogen, lijfarts van prins Eugenius von Württemberg, in 1812 verheven in de Russische adel; trouwde in 1820 met Agnes Mathilde Oswald (1803-1873).
Dr. Eugen Paul Fedor Wladimir Oswald Ferdinand Balluseck (1821-1864)[5], districtsrechter en notaris te Namslau (Namysłów) en Bolkenhain (Bolków), afgevaardigde voor het zesde kiesdistrict van Breslau in het Pruisische Huis van Afgevaardigden; trouwde in 1853 met Anna Christine Suzanne von Seidlitz und Ludwigsdorf (1830-1887), uit de familie Von Seidlitz[6].
Sarah Marie Mathilde Helene Balluseck (1859-1926); trouwde in 1886 met Dr. Johannes Friedrich Ferdinand Alexander Karsten (1858-1898), uit de familie Karsten[7].
Louis Heinrich (Lev Fedorovitsj) Balluseck (1822-1879)[8], keizerlijk Russisch luitenant-generaal, assistent-commandant der artillerie tijdens de Krimoorlog te Sebastopol, vleugeladjudant van Tsaar Alexander II, eerste Russisch minister-resident te China, militair gouverneur te Orenbrug; trouwde in 1861 met Anna Aleksandrovna Lyzohub (1831-1902), directrice van het Smolny-instituut, uit de familie Lyzohub[9].
Aleksandra Levovna Balluseck (1864); trouwde in 1887 met Valery Arkadievitsj Demidov (1861-1922)[10], keizerlijk Russisch Staatsraad, uit de familie Demidov (familie).
Louis Eugen Wladimir Friedrich (Fedor Fedorovitsj) Balluseck (1826-1890), rentmeester der goederen van grootvorstin Maria Nikolajevna van Rusland, keizerlijk Russisch Geheimraad; trouwde in 1851 met Evgenia Aleksandrovna Saranchova (†1904).
Vladimir Fedorovitsj Balluseck (1855-1905); trouwde in 1879 met Vera Sergeevna Varenova; hertrouwde in 1890 met Nadeshda Petrovna Redkina (1855-1915), dochter van Petr Grigorevitsj Redkin[11].
Vladimir Vladimirovitsj Balluseck (1881-1957)[12], Russisch beeldend kunstenaar en filmregisseur; trouwde Maria Nikandrovna Goryunova, uit de familie Goryunov[13].
Prof. dr. Felix Vladimirovitsj Balluseck (1927-2013)[14], cardiovasculair chirurg, ontwikkelaar van een van de eerste hart-longmachines in de USSR.
Hugo Louis Felix von Balluseck (1830-1892), koninklijk Pruisisch generaal-majoor, in 1892 verheven in de Pruisische adel; trouwde in 1862 met Marie Elise Henriette Salzmann (1841-1872); hertrouwde in 1879 met Olga Elisabeth von Podbielski (1841-1880), uit de familie Podbielski[15], zuster van Viktor von Podbielski.
Hugo Manfred von Balluseck (1880-1934), koninklijk Pruisisch majoor; trouwde in 1906 met Margarethe Marie Lüders (1886-1970), zuster van Marie-Elisabeth Lüders.
Felix von Balluseck (1831-1882), majoor KNIL; trouwde in 1861 met Maria van Lynden (1843-1908), uit de familie Van Lynden.
Leonard Carl von Balluseck (1865-1921), tuinemployé suikerf. Petjangaän; trouwde in 1899 met Wilhelmina Ludovika Krachun Ott (1876-1953).
Leonie Elsjeliene von Balluseck (1901-1972); trouwde in 1920 met Hendrik Schotel (1894-1978), ouders van o.a. Amy Kreutzkamp-Schotel.
Felix Adolph von Balluseck (1866-1921), officier KNIL, directeur Guyana Goud Placer Maatschappij N.V.
Felix von Balluseck (1891-1962), directeur afdeling Vervoer en plaatsvervangend president-directeur van de Koninklijke Luchtvaart Maatschappij; trouwde in 1914 met zijn nicht Julie Marie Immink (1891-1977), uit de familie Immink; hertrouwde in 1919 met zijn nicht Anne Marie Clémence van Musschenbroek (1894-1967); hertrouwde in 1930 met Niskeija Reiniera Deerns (1897-1969).
jhr. Adolf Willem Felix von Balluseck (1915-2006), luitenant-generaal der Cavalerie en een grondlegger van de Cavalerie Ere-escorte, in 1995 ingelijfd in de Nederlandse adel; trouwde in 1939 met Catharina Johanna Margaretha van Stockum (1912-1990), uit de familie Van Stockum.
Erwin von Balluseck (1933-1980), ritmeester, inspecteur Shell Nederland N.V.; trouwde in 1962 met Renée Mary Antoinette Jurgens (1938), uit de familie Jurgens.
jhr. Roeland Reinier von Balluseck (1968), in 1995 ingelijfd in de Nederlandse adel.
jhr. Maarten von Balluseck (1925-2021), arts, in 1995 ingelijfd in de Nederlandse adel; trouwde in 1954 met Johanna Beate van der Paauw (1930-2022), laatste nazaat van Salomon van der Paauw.[16]
Julius Pius von Balluseck (1837-1901), koninklijk Pruisisch kolonel, in 1892 verheven in de Pruisische adel; trouwde in 1861 met Klara Emma Elise Mathilde Leonhardt (1837-1918).
Hans Pius Eduard von Balluseck (1863-1931), koninklijk Pruisisch generaal-majoor.
Kurt Pius Hugo von Balluseck (1876-1917), koninklijk Pruisisch kapitein; trouwde in 1902 met Hildegard Diederike Johanna Auguste Ulrike Schmidt (1881-1965).
Lothar Pius Friedrich von Balluseck (1906-1981), Duits publicist en uitgever.
Prof. dr. Hilde von Balluseck (1940)[17], sociaal wetenschapper en pedagoog.
Agnes Louise Mathilde von Balluseck (1839-1914); trouwde in 1861 met Hans Gustav Ferdinand Karl von Sellin (1823-1876), uit de familie Von Sellin.
Friederike Agnes Johanna von Sellin (1865-1951); trouwde in 1888 met Prof. dr. Erich Marcks (1861-1938)[18].
Adellijke allianties
Saranchov (1851), Von Seidlitz und Ludwigsdorf (1853 & 1855 & 1860), Lyzohub (1861), Van Lynden (1861), Von Sellin (1861 & 1901), Von Fritzschen (1866), Von Klemm[19] (1873), Von Podbielski (1879), Demidov (1887), Redkin (1890), Von Felgenhauer[20] (1890), Von Kalinowski[21] (1893), Von Bock[22] (1895), Goryunov, Von Zitzewitz[23] (1956), Gevers Deynoot (1970), Wachtmeister af Johannishus[24] (1978).
Bronnen, noten en/of referenties
Handbuch des Preussischen Adels 2 (1893), p. 39-40.
Gothaisches Genealogisches Taschenbuch der Briefadeligen Hauser 1 (1907), p. 12-13 en 24 (1932, p. 8-9.
W. Geering, 'Von Balluseck', in: Gens Nostra 13 (1958), p. 5-7.
Wapenregister van de Nederlandse adel. Hoge Raad van Adel 1814-2014. Zwolle, 2014, p. 157-158.
Noten
↑E. von Württemberg & J. M. von Helldorf, Aus dem Leben des kaiserlich-russischen Generals der Infanterie Prinzen Eugen von Württemberg: aus dessen eigenhändigen Aufzeichnungen so wie aus dem schriftlichen Nachlaß seiner Adjutanten, Volume 1, Hempel 1861, p. 28.
↑E. von Württemberg & G.W. von Hofmann, Die nachgelassene Correspondenz zwischen dem Herzog Eugen von Württemberg und dem Chef seines Stabes während der Kriegsjahre von 1813 und 1814, dem damaligen Obersten in russischen, und späterhin General in preussischen Diensten, G.A. Stehn 1883, p. 14, 43 en 74.
