Familiewapen Hartsinck

Hartsinck is een Nederlands geslacht dat tezamen met de tak Van Marselis Hartsinck in 1911 is opgenomen in het Nederland's Patriciaat.

Geschiedenis

Het geslacht Hartsinck komt reeds in het begin van de 14e eeuw voor in Antwerpen, waar Pieter (geboren 1380) burgemeester was en Carel Hartsinck (overleden 1611, Meurs) de functie van schepen bekleedde. Ten gevolge van de reformatie vestigde de hoofdtak van de familie zich in Meurs, aangezien daar vrijheid van godsdienst heerste.

Vanuit Meurs verspreidden leden van het geslacht zich naar de Noordelijke Nederlanden en kregen daar spoedig zitting in de hogere colleges van bestuur. Zo werden leden schepenen van Amsterdam, bankiers en bewindhebbers der Oost-Indische Compagnie en West-Indische Handelssociëteiten. Het grootste deel zetelde zich in Amsterdam, en stond zo bekend als een klassieke Amsterdamse regentenfamilie.[1][2]

Van Marselis Hartsinck

Familiewapen Van Marselis Hartsinck

De familie Marcelis en later van Marselis was bekend om het opzetten van diverse handelshuizen. Zo zette Gabriel Marselis (Hamburg, maart 1609 - Hamburg, 15 april 1637) een handelshuis op, en handelde hij voornamelijk in wapentuig. In "De 250 rijksten van de Gouden Eeuw" staat Gabriel op de 29e plaats met een geschat kapitaal van 750.000 gulden. Hij is beroemd geworden in Denemarken voor het sturen van schepen met graan tijdens een grote hongersnood. Ook financierde de familie de oorlogen van de Deense koning, Christiaan IV, die hen beloonde met landgoederen en adellijke titels. Marselis' vader stichtte een belangrijke handelshuis en diens zoons creëerden een veelzijdige onderneming met diverse centra zoals Amsterdam, Hamburg en Moskou en met verbindingen naar verschillende koninklijke families, met inbegrip van de Russische en de Deens-Noorse.[3] Deze activiteit werd voortgezet en uitgebreid door zijn zonen en schoonzonen. Het Marselis handelshuis werd een van Noord-Europa's grootste commerciële en financiële families. Hun positie wordt later vergeleken met de familie Rothschild.[3]

Omstreeks 1800 bezat de familie Van Marselis de heerlijkheid Zandvoort. Tragisch overlijden de laatste twee Van Marselissen, Johanna Henriette Vrouwe van Zandvoort en Maria Petronelle Vrouwe van Zandvoort in 1818. Jan Hartsinck, Heer van Zandvoort, vraagt voor zijn overlijden de vereniging der namen aan, wat gehonoreerd werd bij koninklijk besluit in 1821.[4]

VOC, WIC en de marine

De familie Hartsinck was voornamelijk actief in activiteiten van de Vereenigde Oost-Indische Compagnie (VOC), en later ook de West-Indische Compagnie (WIC). Zo was Carel Hartsinck (1611, Meurs - 24 september 1667, Batavia) als VOC-koopman de eerste die contact legde met de koning van Tonkin in 1637. Hij slaagde erin een contract te sluiten met koning Lectoea Toeang. Hartsinck besloot, ondanks argwaan en negatieve gevoelens over het handelsklimaat in Tonkin, de koning met respect te behandelen. Hartsinck betoogde dat de VOC geen gebiedsuitbreiding wilde, maar slechts geïnteresseerd was in handel[5]. De koning was hier dermate van onder de indruk dat hij Hartsinck inlijfde als zoon, de koningsvlag liet voeren, en hem liet kleden in mandarijnsgewaden[6]. De Hartsincks speelden een prominente rol binnen de compagnie, leden waren Eerste Raad, Directeurs en Directeur Generaals te Indië.

Na deze opstap duurde het niet lang voordat de familie strategisch zitting nam in de voornaamste posities in maritieme en bestuurlijke sector (marine, VOC en WIC). Volgens de Leidse historicus J.R. Bruijn was er in technisch-wetenschappelijk opzicht sprake van een ‘intellectuele elite’ van marineofficieren in de tweede helft van de achttiende eeuw. Een aantal van deze mannen verbond zich op een of andere manier aan (of was al lid van) ‘deftige’ families. Zo ontstonden verbintenissen van de marineofficieren aan patricische en adellijke families en belangrijke organisaties. Als voorbeelden worden vaak genoemd de Hartsincks en Van Bylandt, die met elkaar verwant waren.

Lodewijk en Frederik Sigismund van Bylandt, oom en neef, stamden uit het Gelderse geslacht van de graven Van Bylandt. Frederik Sigismund trouwde in 1786 met Susanna Maria Cornelia Hartsinck. Zij was de dochter van Cornelis Hartsinck. Hij was de broer van Jan Jacob Hartsinck (Amsterdam, 14 oktober 1716- Amsterdam, 28 oktober 1779), die een belangwekkend boek over Suriname schreef, en schout-bij-nacht Andries Hartsinck.

De Hartsincks waren ook sterk betrokken bij de West-Indische Compagnie[7]. Jan Jacob Hartsincks vader was directeur van de Sociëteit van Suriname. Jan Jacob zelf was werkzaam bij de Admiraliteit van Amsterdam en president van de hoofd-participanten van de West-Indische Compagnie.[8] De familie Hartsinck en zo ook de familie Nepveu getuigden dat marineofficiers sterk verwant waren aan het WIC-regentendom[7].

Leden

Hartsinck

Carel Hartsinck, door J. Houbraken.
Mr. Jan Jacob Hartsinck, door J. Houbraken.

Van Marselis Hartsinck

Jean Henri van Marselis Hartsinck (Amsterdam 17 april 1821 - Nunspeet 25 dec. 1877) Burgemeester van Boskoop, 1871-1875, burgemeester van Ermelo 1875-1877.

Zie de categorie Hartsinck van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Categorie