Het getal van Archimedes (Ar) is een dimensieloos getal dat de verhouding weergeeft tussen opwaartse (of neerwaartse) kracht ten gevolge van dichtheidsverschil en viskeuze kracht, bijvoorbeeld in een systeem dat bestaat uit korreltjes vast materiaal in een gas- of vloeistofstroming.
In het regime waar domineert de opwaartse kracht ten gevolge van het dichtheidsverschil en vindt natuurlijke convectie plaats: dichtere materie daalt en minder dichte materie stijgt, waarbij een eventuele opgelegde stroming daarop een relatief klein effect heeft. Voor domineert de viskeuze kracht, en vindt geforceerde convectie plaats: het transport is vooral het gevolg van een opgelegde stroming.
Het getal is genoemd naar de Griekse wijsgeer Archimedes van Syracuse (287-212 v.Chr.), bekend van de Wet van Archimedes.
Het getal kan dan worden gedefinieerd als
Daarin is:
Een alternatieve maar volledig equivalente vorm is:[1]
met daarin
Het getal is onder meer relevant in de beschrijving van fluïdisatie: bij een hoog archimedesgetal vindt geen fluïdisatie plaats; bij een laag archimedesgetal fluïdiseert een granulaat onder invloed van een opgelegde stroming van een gas of vloeistof. Typisch is men dan geïnteresseerd in de minimale snelheid die het medium moet hebben om fluïdisatie te laten plaatsvinden.
Een andere toepassing vindt men in de beschrijving van luchtstromingen in gebouwen, in combinatie met (natuurlijke of kunstmatige) koeling of verwarming. In dat geval zijn beide 'fasen' gasvormig, en is het dichtheidsverschil een gevolg van een temperatuurverschil van de lucht. Men kan dan een archimedesgetal definiëren als[3][4]
Daarin is:
De definitie van betekent dat bij koeling geldt dat , en bij verwarming . Het is nu de absolute waarde van die het stromingsregime bepaalt. Voor hoog absoluut archimedesgetal zal dan natuurlijke convectie plaatsvinden. Dit kan dus optreden bij voldoende grote temperatuurverschillen. Bij zal veel minder convectie plaatsvinden.
Als de ventilatie dan bestaat uit een stroom koude lucht die nabij het plafond wordt ingeblazen, kan het bij een hoog archimedesgetal gebeuren dat de koude luchtstroom als het ware meteen op de grond valt,[5] zodat de koeling (veel) minder efficiënt is.[6]