Sir Ernst Hans Josef Gombrich (Wenen, 30 maart 1909 – Londen, 3 november 2001) was een in Oostenrijk geboren kunsthistoricus die het grootste deel van zijn leven in het Verenigd Koninkrijk gewerkt heeft. Zijn bekendste werk is The Story of Art (1950), een ambitieuze en leesbare wereldgeschiedenis van de beeldende kunst.^[1]

Levensloop

Gombrich werd geboren in Wenen in de toenmalige Oostenrijk-Hongaarse dubbelmonarchie. Hij groeide op in een geassimileerd joods gezin, dat behoorde tot een verfijnd en muzikaal milieu. Zijn vader, Karl B. Gombrich, een klasgenoot van Hugo von Hofmannsthal, was advocaat; zijn moeder, Leonia Hock, was pianiste en een leerlinge van Anton Bruckner. Zij kende ook Arnold Schönberg, Gustav Mahler en Johannes Brahms persoonlijk; Rudolf Serkin behoorde tot hun vaste vriendenkring.

Gombrich ging naar de middelbare school in Wenen (Theresianum) en studeerde kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Wenen. In 1933 promoveerde hij op Giulio Romano's Palazzo del Te in Mantua. In 1936 zag hij zich gedwongen naar Engeland te emigreren en werd onderzoeksassistent aan het befaamde Warburg Instituut in Londen. Aan dit instituut is hij, met uitzondering van de oorlogsjaren, tot aan zijn pensionering verbonden gebleven. Van 1959-1976 was hij er directeur. Gombrich is zijn leven lang bevriend geweest met twee andere beroemde Oostenrijkse emigranten: Karl Popper en Friedrich Hayek. Gombrich heeft een rol gespeeld bij de publicatie van Poppers The Open Society and its Enemies.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte Gombrich bij de BBC om er Duitse radio-uitzendingen te analyseren. Toen in 1945 een nieuwsaankondiging werd voorafgegaan door een Bruckner-symfonie vermoedde Gombrich onmiddellijk dat Hitler dood moest zijn, vanwege Hitlers voorliefde voor Bruckner, een vermoeden waarvan Churchill onverwijld op de hoogte werd gesteld. Het vermoeden bleek juist. Hij werd benoemd tot lid van de British Academy in 1960, werd Commandeur in de Orde van het Britse Rijk (CBE) in 1966, werd geridderd in 1972 (Sir), en werd lid van de Order of Merit in 1988. Daarnaast heeft hij nog vele andere onderscheidingen ontvangen, waaronder de Balzan Prijs in 1985.

Ernst Gombrich trouwde in 1936 met Ilse Heller, een concertpianiste. Hun enige kind, Richard Gombrich, is een bekende indoloog en sanskritist geworden.

Werk

Gombrichs eerste boek was Weltgeschichte von der Urzeit bis zur Gegenwart - het enige boek dat hij niet direct in het Engels schreef. Het verscheen in Duitsland in 1936. Het boek was populair, bereikte hoge oplagen en werd in veel talen vertaald, in 2006 nog opnieuw in het Nederlands.

Zijn magnum opus is The Story of Art uit 1950, in het Nederlands vertaald als Eeuwige schoonheid. Het boek is in dertig talen vertaald, er zijn miljoenen exemplaren van verkocht en het wordt beschouwd als een van de beste en meest toegankelijk geschiedenissen van de beeldende kunst.

Ander belangrijke publicaties zijn: Art and Illusion (1960), The Image and the Eye, de biografie van Aby Warburg en The Sense of Order.

Bibliografie (een selectie)

• The Preference for the Primitive. Episodes in the History of Western Taste and Art, London: Phaidon 2002
• The Uses of Images. Studies in the Social Function of art and Visual Communication, London: Phaidon 1994
• Topics of Our Time. Twentieth-Century Issues in Learning and in Art, London: Phaidon 1991
• Reflections on the History of Art. Views and reviews, Oxford: Phaidon 1987
• Tributes. Interpreters of our Cultural Tradition, Oxford: Phaidon 1984
• Ideals and Idols. Essays on Values in History and Art, Oxford: Phaidon 1979
• The Sense of Order. a Study in the Psychology of Decorative Art, Oxford: Phaidon 1979
• Aby Warburg, an Intellectual Biography, London: The Warburg Institute 1970
• The Image and the Eye. Further Studies in the Psychology of Pictorial representation, Oxford: Phaidon 1982
• Studies in the Art of the Renaissance, London: Phaidon 1966 (Ook uitgegeven als: Gombrich on the Renaissance)
  • 1: Norm and Form
  • 2: Symbolic Images
  • 3: the heritage of Appelles
  • 4: New Light on Old Masters
• Meditations on a Hobbyhorse and other Essays on the Theory of Art, London: Phaidon 1963
• Art and Illusion. A Study in the Psychology of Pictorial representation, London: Phaidon 1960
• The Story of Art, London: Phaidon 1950
• Weltgeschichte von der Urzeit bis zur Gegenwart, Wenen: s.n. 1935 (Later uitgegeven als: Eine kurze Weltgeschichte für junge Leser. Von der Urzeit bis zur Gegenwart)

Nederlandse Vertalingen

• Eeuwige schoonheid. Inleiding tot de kunst, 1951 (Story of Art)
• Wat werkelijk gebeurd is. Wereldgeschiedenis voor de jeugd, 1936 (Weltgeschichte von der Urzeit bis zur Gegenwart)
• Een kleine geschiedenis van de wereld, 2006 (Eine kurze Weltgeschichte für junge Leser)
• Kunst en illusie. De kunst van het beeldend weergeven, 1960 (Art and Illusion)

Secundaire Literatuur

• Sheldon Richmond, Aesthetic Criteria: Gombrich and the Philosophies of Science of Popper and Polanyi, Amsterdam/Atlanta, GA: Rodopi 1994, ISBN 90-5183-618-X.
• Richard Woodfield, Gombrich on Art and Psychology, Manchester: Manchester University Press 1996, ISBN 0-7190-4769-2.
• J.B. Trapp, E.H. Gombrich: A Bibliography, London: Phaidon 2000 (ISBN 9780714839813)
• E.H.J. Gombrich en D. Eribon, Conversations on Art and Science, New York: Abrams 1993 (ook uitgegeven als: A Lifelong Interest)
• J. Onions (ed.), Sight & Insight. Essays in honour of E.H. Gombrich, London: Phaidon 1994