On ciclon tropical o uragan a l’è on profónd center de bassa pression intorna al qual i vent pirlen e gh’è di fòrt precipitazion.
Al princippi on ciclon tropical a l’è ona ordinaria perturbazion tropical giamò attiva in su on oceano che la soa temperadura superficial l’è d’almànc 25°C, in su on strat marìn d’ona quaj desèna de meter de profonditàa. I ciclon tropicaj, tuttamanch, poden nò ingeneràss in su la fassa de 600-800 chilometri arent a l’equator indoe l’aria l’è pussée calda e ùmeda perché in corrispondenza de l’equator la forza che la fa spostà i còrp e donca anca i nivol e i perturbazion, o ben la Forza del Coriolis (ch’a l’è na fòrza aparènta caosàda del girament terrèster e l’è maggiora se l’è pussée alta l’è la latitudin) la gh’è minga. I ciclon tropicaj pòden nò ingenerass nanca a latitudin pussée alt, de già che el riscaldament l’è minor e la fòrbes del vent o ben la variazion de direzion e velocità del vent con la quòta, s’a l’è tròppa alta la pò provocànn el sò strlattament. [1]
El svaporament imponent in su i acqui di oceani, el pròvoca di mòti verticaj ascendent che la soa condensazion (quand che l’aria che la va su la vegn pussée frèggia) l’è inscì vigorosa che el calor sconduu che ‘l se libera el scalda l’aria inscì tant che la pò andà andà anmò su. [2] Se parla de coeur cald per via de la gran quantitàa de calor sconduu che ‘l se libera.
Come che l’aria la va su, sòta de lee la se ingnera ona depression profonda che la se tira adrée l’aria che la gh’hà intorna e la se mètt adrée a pirlà a spiràl intorna del center de bassa pression. [2]
A on cèrt ponto la depression la ven inscì fòrta e i vent inscì svèlt che la fòrza centrifuga la tend a esaltà ancamò la depression. [2]
Su la scima di mòti ascendent se ingenera la divergenza che la pizza semper pù el molinèll, inscì che ‘l ciclon el se esaltà ancamò. [2]
Quand che la velocità del vent l'è sora i 64 noeud a se parla de Uragan.
Sòta i 64 noeud a se parla nò de uragan;
velocitàa di vent massima noeud | km/h | El nòmm |
---|---|---|
<34 | <63,0 | Depression tropical |
24-64 | 63,0-118,5 | Boriana tropical |
>64 | >118,5 | Uragan |
I uragan hinn de sòlit classificàa con la ‘’scala Saffer- Simpson’’: [3]
Categoria | Velocità max in m/s | Velocità max in noeud | Velocità max in km/h | Pression Minima hPa | Effètt macroscopich |
---|---|---|---|---|---|
1 - Dagn minìm | 33-42,5 | 64-82 | 119-153 | >980 | Dagn piccol a arbust, alberèll, edifizzi senza fondament, barch pussée piccol, a i insègn, a i tècc. Poden succed di inondazion domà arent a la còsta con salid minga maggior de vun meter e mèzz d’altèzza. |
2 - Dagn moderaa | 42,7-49,1 | 83-95 | 154-177 | 965-979 | On quaj alber el ven tràa foeura, gròss ris’c per i edifizzi de legn senza fondament, dagn a i finèster e a i tècc. I barch rompen i ligàmm a riva. Arent a la còsta pòden vèssegh di inondazion a comenzà de 2-4 or innanz del rivà de l’oeugg d’on’altèzza fin a 2,5 metri. Sfollàa i cà arent a la còsta. |
3 - Dagn estès | 49,4-57,7 | 97-112 | 178-208 | 945-964 | Alber tucc sfojàa e la pupart de lor anca tràa giò del vent. Edifizzi legger hinn tucc tràa giò, desquattàa i tècc, dagn a i ca’ arent a la còsta per via di mareggiàd. Giamò 3-5 or innanz che ‘l rivà el ciclon, inondazion de 4 meter de altèzza. Sfollàa i cà arent a la linea de còsta anca fin a 5 chilòmetri in del’entrotèrra se in pianura |
4 - dagn estrèmm | 58-69,7 | 113-136 | 209-251 | 920-944 | Grave dagn a i edifizzi (tecc e mur portant); alber, arbust, insegn e cartèj stradal hinn tucc tràa giò. Inondazion de 6 meter de altèzza, arent a la còsta anca 5 or innanz del rivà del center del ciclon. Sfollàa i ca’ fin anca a 10 chilometri in del’entrotèrra, se in pianura |
5 - catastròfich | >70 | >137 | >252 | <920 | Dagn gravissim a i edifizzi, che pòden anca vèss tràa giò; alber, arbust, inségn e cartèj stradal hinn tucc tràa giò. Inondazion de 6 meter de altèzza, arent a la còsta anca 5 or innanz del rivà del center del ciclon. Sfollàa i ca’ fin anca a 16 chilometri ind l’entrotèrra, se in pianura |
Se sorapù gh’è anca ona scala Australiana: [4]
Scala Australiana | Velocità max in noeud | Velocità max in km/h |
---|---|---|
1 | 35-50 | 63-90 |
2 | 51-69 | 91-125 |
3 | 70-92 | 126-165 |
4 | 93-125 | 166-225 |
5 | >125 | >225 |