Quel articul chì l'è scrivüü in Lumbard, cun l'urtugrafia insübrica ünificada. |
Un àcid a l'è un cumpost chimigh che'l gh'ha di prupietà acid in acordi ai diferent definiziun de "acid" che gh'hinn staa in del temp.
Per l'Arrhenius del 1887[1] a hinn acid i cumpost che liberen per dissuciaziun in de l'aqua jun H+. A l'incuntrari, una bas a l'è el cumpost che'l libera i OH-. Burlen dent in quela definiziun chì tücc i cumpost che nurmalment ja ciamum acid per i prupietà curusiv e iritant: acid fort 'me quel cluridrigh o debuj 'me quel acetigh.
Acid cluridrigh
Acid acetigh
Acid fusforigh
El chimigh danes Johannes Nicolaus Brønsted e l'ingles Thomas Martin Lowry, in del 1923, aveven pübligà in manera indipendenta una teuria sura el cumpurtament di acid buna per tücc i sulvent, minga dumà per l'aqua.[2]. La definiziun de acid a l'è divegnüda: "un acid a l'è una sustanza che la pö ced un prutun a una bas". E la bas a l'è dunca el cumpost che'l ciapa 'l prutun.
Acid cluridrigh in aqua
Acid cluridrigh in acid acetigh
Clurür d'idrogen amuniaca al stat gassus
Cun la teuria de Brønsted-Lowry el cuncent d'acidità al vegn estendüü anca a cumpost che nurmalment ne paren minga di acid, cumè per esempi la reaziun intra el metanol (che'l fa l'acid) e'l idrür de sodi (la bas).
Ancamò, la teuria de Brønsted-Lowry a l'è minga larga assee per tirà dent tücc i cas de cumpurtament acid perchè a l'è limitada a l'interscambi di prutun. La dis nigota di sustanz senza prutun 'me l'anidrid carboniga CO2, o el triossid de sulfer, SO3, che se cumporten de acid in presenza d'ossid 'me ossid de calci, CaO, o l'ossid de sodi, Na2O, in assenza del sulvent, dunca senza trasferiment d'un quaj prutun in mezz, per furmà i saa carbunaa de sodi, CaCO3 e sulfaa de sodi, Na2SO4, per esempi.
In de la teuria del Gilbert Newton Lewis, enunziada l'ann [[1923][3] e desvilüpada in del 1938, un acid a l'è "una sustanza buna de acetà un dubiet eletronigh d'un'altra sustanza chimiga che l'è la bas. De l'üniun de l'acid cun la bas la gh'è la furmaziun d'un ligam cuvalent
L'esempi püssee cumün de cumpurtament basigh in acordi a la teuria del Lewis a l'è la reaziun intra el trifluorür de bor e l'amuniaca.