Sjpelling van 't Gelaens in 't kort:
(Volges de basis van Huub Clerx, Bertha Paulissen-Willen en aangevöld door Pierre Vossen)
Algemein: In de óngersjtaonde veurbeelde zeen de euvereinkómmende Nederlandse weurd tösje häökskes gezat, dit óm dudelik te zeen in wat bedoeld is.
De ènkel en döbbel klinkesj
De klinkerteikes zeen wiej in 't Nederlands, 'n paar aparte teikes zeen:
è: deze klank kump veur in weurd wiej bèd (bed), mès (mest), zègke (zeggen), kènjer (kinderen);
ö: deze klank kump veur in weurd wiej Kölle (Keulen), pöt (potten), völle (vullen), gelök (geluk);
ó: deze klank kump veur in weurd wiej hóndj (hond), bók (bok), zón (zon) (lèt op: neet ò mer ó);
ò: deze klank kump neet veur in 't Gelaens, dus neet gebruke.
ae: deze klank kump veur in weurd wiej Gelaen, kaetel (ketel), paerd (paard), laeve (leven);
ao: deze klank kump veur in weurd wiej Lötterao, dao (daar), sjtraot (straat), paort (poort), laok (gat);
äö: deze klank kump veur in weurd wiej väöl (veel), sjträötje (straatje), häöm (hem), päörtje (poortje);
oa: dit is 'ne tweëklank, zuug hiej ónger;
ie: sjrieve v'r altied op 't ènj van ein lèttergreep, veurbeelde zint: diej (die), sjrieve (schrijven);
ei: sjrieve v'r altied op 't ènj van ein lèttergreep, veurbeelde zint: weite (weten), zjweite (zweten);
aa: wirt neet gebroek in wirkweurd en vervoginge, dus b.v. rape (rapen) en neet raape; dake (daken) en neet daake (uteraard waal biej b.v. raap en daak);
ee: wirt neet gebroek in wirkweurd en meëvoud, dus b.v. sjete (schieten) en neet sjeete, repe (repen) en neet reepe (uteraard waal biej b.v. sjeet en reep);
oo: wirt neet gebroek in wirkweurd en meëvoud, dus b.v. rope (roepen) en neet roope, Jode en neet Joode;
uu: wirt neet gebroek in wirkweurd en meëvoud, dus b.v. ruke (ruiken) en neet ruuke, luke (luiken) en neet luuke, (uteraard waal biej b.v. ruuk en luuk;
ou: veurbeelde zint: loupe (lopen), rouke (roken), ouch (ook), koum (nauwelijks), kous (kous). Kees in principe altied veur ou en neet veur au, behalve ènnige oetzunjeringe zwoa wiej paus;
j: wurt in eine mitklinkergroep mer eine keër gesjreve op 't ènj b.v. blèndj (blind), kèndj (kind), kantj (kant), landj (land);
gk: dit is ein zachte k en kump veur in weurd wiej zègke (zeggen), ligke (liggen), mögke (muggen);
T of d op 't eindj van de Nederlandjse weurd
Es 't woord in 't Nederlands op 't eindj 'n d haet, blif die in 't Gelaens bewaard, ouch es die d in 't Gelaens door 'n j gevolg wirt.
Veurbeeld: hòndj (hond), landj (land), tandj (tand), bèd (bed).
Mer es 't Nederlands woord gein veurbeeld mèt d is, dan altied 'n t sjrieve.
Veurbeeld: kat (kat), rat (rat), wèt (wet).
Opgelèt: de Nederlandse wirkweurd die eindige op dt kómme in 't Gelaens plat neet veur.
Voorbeelden: jij wordt mót zeen du wirts, hij wordt mót zeen hae wurt.
't Kort weurdje 'te'
De ónbeklemtoande vorm van 't Gelaense weurdje du (jij) is te.
Sjrief dat los van 't werkwoord, dus b.v.:
deis te (doe jij), es te dat deis (als je dat doet), kumps te (kom je), es te kumps (als je komt), paks te (neem jij).
De Nederlandse lidwörd het en een
Sjrief altied 't (veur het) en 'n (veur een) en neet ut en un of et en en.
Geer of g'r, ein(e) of 'n(e)
Geer of g'r, dat kènt alletweë. Ein of 'n; normaal gebruuk g'r 'n, mer es g'r 't höbt euver 'n tèlwoord of es 'n zelfsjtèndig naamwoord beklemtoand mót waere, dan gebruuk g'r ein of eine. B.v. "ich höb mer ein hoes" of "dat dörp haet mer ein kirk" en "höbs dich 'ne hondj?" of "höbs dich mer eine hóndj?".
De Nederlandse oetgank -lijk
De Nederlandse oetgank -lijk wurt in 't Gelaens gesjreve es -lik. Dus: eindelik (eindelijk), meugelik (mogelijk), sjmakelik (smakelijk). De oetgank -lijke wurt likke b.v. sjmakelikke (smakelijke), meugelikke (mogelijke).
De lètter n en en aan 't eindj van 'n Nederlandjs woord
De lètter n aan 't eindj van Nederlandse wirkweurd en meëvoudige zelfsjtèndige naamweurd wurt naots gesjreve of sóms weggelaote. Veurbeelde: sjrieve (schrijven), wanjele (wandelen), spjraeke (spreken), balke (balken), metse (messen), nachte (nachten).
De letters en aan 't eindj van Nederlandjse meëvoudige zelfsjtendige naamweurd kómme biej diverse weurd neet veur. Veurbeelde: erm (armen), weurd (woorden).
De lètter s aan 't eindj van 'n Nederlandjs zelfsjtendig naamwoord
De lètter s aan 't eindj van Nederlandse meëvoudige zelfsjtendige naamweurd wurt in 't Gelaens vervange door 'n e en/of sóms weggelaote. Veurbeelde: sjleutele (sleutels), taofele (tafels), naegel (nagels).
Persoansvorme
Ich (ik), doe (jij), te (je) b.v. biej has te, hae (hij), ziej (zij), veer (wij), geer (u), geer (jullie), mien(e) (mijn), dien(e) (jouw), zien(e) (zijn), häör(e) (haar), ug(ge) (uw), eur(e) (jullie).
