Marani[1][2] sive Marrani[3] (Hispanice: Marrano) sunt IudaeiIberici progeniesque eorum, qui vi externa ad religionem Christianam conversi sunt. Nomen in Hispaniamediaevali apparet,[4] saepe autem simpliciter conversi sive Iudaei conversi appellati sunt vel etiam Christiani novi (Hispanice Cristianos nuevos, LusitaniceCristãos novos). Plerumque Crypto-Iudaei dicti ritus Iudaicos clam observare suspecti erant.
Verbum hispanicum Marrano porcum significans sensu maligno adhibitum est, interdum simul et Iudaeos et Musulmanos denotans.[3] Alia verba contumeliosa (etiam conversos originis Islamicae denotantia) erant: tornadizos (infirmi, varii), alboriques (secundum Mahometi equum), impuros (impuri) vel maculados (maculati, contaminati). Scientia hodierna Iudaeos Christianos originis Ibericae progeniemque eorum Maranos et Conversos appellari solet.[5]Lingua Hebraica illi, qui vi baptizati sunt, Anusim (אֲנוּסִים, vi coacti) sive Benei anusim (בְּנֵי אֲנוּסִים, filii vi coactorum), vocantur.
Etymologia
Origo verbi Marani (Marrani) incerta est. Alii aliam originem variis ex linguis coniciunt:
Linguis Hispanica et Lusitanicamarrano (marrão) porcus sonat. A verbo Latinoverres deducta vox magis sensu maligno adhibetur. Etiam a verbo Hispanico marrar (errare) repetere possit, quo modo apostata valeret.[6]
Alii verbum a lingua Arabica deducunt, sive a barran, barrânî (peregrinus, extraneus)[7] sive a máharam vel muharram (res prohibita) vetitam in religionibus Iudaica ac Islamica carnem suinam denotans. Etiam marana (lentus, mollis) tamquam origo profertur.[8]
Sunt etiam, qui originem Hebraicam opinentur: marit ayin (species oculi), quod Marani specie Christiani facti sunt, re vera autem Iudaei permanebant, sive mohoram attah (excommunicatus es).[9]
Alii verba Aramaicamaran atha (Dominus noster venit) vel Mar Anus sive Bar Anus (Dominus sive filius coacti) originem verbi Marani esse putant.
In insulis Baliaribus progenies Iudaeorum vi baptizatorum Xuetas appellatur. Etiam huius verbi origo incerta est.
Historia
Historia Maranorum est historia Iudaeorum in Paeninsula Iberica varia tempora persecutionis comprehendens, quibus Iudaei vexati, vi conversi ac patria expulsi sunt. Est etiam historia emigrationis maranorum et historia Sephardim. Horribiles memorantur annus 1492, cum Iudaei e regno Hispanico expulsi, et annus 1497, cum in Portugallia plerique Iudaeorum vi baptizati sunt.
Iudaei Christiani et Marani noti
Hispania
ante annum 1391
Iulianus Toletanus (652-690), episcopus Toletanus
Petrus Alphonsus / Moses Sephardi (11./12. saeculo), medicus et scriptor
1391-1492
Paulus Burgensis / Rabbi Shlomo Halevi (1351–1435), rabbi, episcopus Burgensis
Ioannes a Turrecremata (1388–1468), cardinalis, theologus, avunculus inquisitoris Thomas a Turrecremata
