Eratosthenes Cyrenaeus

Res apud Vicidata repertae:

Nativitas: 276 a.C.n.; Cyrene
Obitus: 194 a.C.n.; Alexandria
Nomen nativum: Ἐρατοσθένης

Eratosthenes (-is) Cyrenaeus (Graece: Ἐρατοσθένης ὁ Κυρηναῖος; natus inter annos 276-273 a.C.n. Cyrenis; mortuus circa annum 194 a.C.n. Alexandriae) fuit eruditus et poëta antiquitatis Graecae.

Mandatu regum Aegypti domus Ptolemaeicae fere dimidium saeculum Bibliothecae Alexandrinae, quae est notissima bibliotheca antiquitatis, praefuit, atque rebus mathematicis, geographicis, astronomicis , historicis, philologicis et poeticis operam dedit.

Inventor geographiae scientificae habetur. Diligentibus mensuris peractis ambitum terrae persecutus est, quod inter notissima antiquitatis emolumenta scientifica numeratur. Etiam mappam mundi comparavisse traditur, quae autem amissa est.

Praeterea multum in scientia colligenda laboravit. Numerosis scriptis eius cunctis amissis tantum exigua pars e scriptoribus posteris nota est.

Primus se "philologum" nominavit, philologiam non solum in linguis sive litteris operam navandis sed potius in ampla doctrina constare intellegens. Poetas carpebat ne Homerum quidem excipiens, quorum narrationibus fidem non tribuit, cum tantum delectare, non docere vellent.

Vita

Eratosthenes urbe Cyrenis (in Libya hodierna sita) inter annos 276 et 273 a.C.n. natus est.^[1] Athenis studiis incubuit. Magistri eius fuerunt Lysanias Cyrenaeus grammaticus, Ariston Chius philosophus Stoicus et Arcesilaus Platonicus. Ariston, qui solae ethicae studebat et quaestiones ad res naturales pertinentes neglegebat, vim in Eratosthenem vix habuisse videtur. Contra philosophi traditionis Platonicae longe plurimum apud Eratosthenem valuisse sententiae suae posterae plane demonstrant.^[2] Praeterea traditio antica Callimachum Cyrenaeum magistrum eius fuisse vult, quod autem verisimile non est.^[3] Etiam Apelles Chius, qui erat discipulus Arcesilai, et Cynicus Bion Borysthenites eum movebant.^[4]

Rex Aegyptiacus Ptolemaeus III (Euergetes) paulo postquam rerum potitus est, verisimiliter anno 245 a.C.n. Eratosthenen fere tricenarium Athenis Alexandriam vocavit.^[5] Eruditus iuvenis iam tum fama egregia floruisse videtur. Rex eum bibliothecarium Bibliothecae Alexandrinae fecit, cum antecessor eius, Apollonius Rhodius, dissensionibus inter se et regem ortis hoc munere abdicavisset. Eratosthenes et filium et successorem regis, Ptolemaeum IV. (Philopator), instruxit, qui anno 222 a.C.n. thronum ascendit.

De vita postera certi nuntii desunt. Bibliothecam administravit usque ad mortem.^[6] Quod mortem attinet, Suda eum, quod aspectum amisisset, non edendo sibi mortem conscivisse^[7] refert, poeta Dionysius Cyzicus autem in carmine, forsitan epitaphio, de morte Eratosthenis scripto eum miti senectute, non morbo obiisse.^[8] Eratosthenes Alexandriae sepelitus est.

Opera muneraque

Eratosthenes numerosa opera conscripsit, quorum tamen fragmenta tantum exstant. Ideo his fragmentis et aliis apud scriptores antiquos mentionibus nisa dignatio munerum eius difficillima est.

Cum semper quaestiones variarum artium laboraret, tamen tria operis tempora distingui possunt:

• Initio enixe philosophiae (imprimis Platonicae) studebat,
• deinde res naturales tractabat,
• tempore tertio praecipue philologiae operam dabat.

De mensura telluris ambitus

Tellurem sphaericam esse iam antea Graecis notum erat. Iam Aristoteles de ambitus eius quaesivit quosdam "mathematicos" (sine nomine) afferrens, qui ambitum 400 000 stadiorum persecuti essent.^[9]. Paucis decennis post (post annum 309 a.C.n.) eruditus - forsitan Dicaearchus - ambitum 300 000 stadiorum effecit. De solo Eratosthene methodus mensurae scientifica attestata est, qua terrae ambitus 250 000 stadiorum (postea in 252 000 commutatus) effectus est.

Ratio ab Eratosthene inita a Cleomede astronomo tradita est: Eratosthenes Alexandriam et Syenen in eodem meridiano sitas esse posuit. Distantiam inter duo in his urbibus ab eo delectis punctis mensoriis 5000 stadiorum efficere cognovit, a mensoribus regis Ptolemaei, ut putatur, adiutus. Utroque loco gnomon collocavit. Die solstitii aestivalis his instrumentum solis super horizonte altitudinem atque gnomi umbram, quantae fuisset longitudinis, metiri iussit. Compertum est gnomon Syenense nihil umbrae fecisse, solem accurate medio in caelo fuisse demonstrans, Alexandriae autem solem eodem tempore quinquagesimam partem circuli a medio caelo afuisse (secundum circuli divisionem hodiernam: 7° 12′). Ergo spatium 5000 stadiorum in meridiem migrantem quinquagesimam partem terrae ambitus emetiri, ambitum terrae autem 50 × 5000 = 250 000 stadiorum esse consequi.

Alia

Eratostheni etiam inventio algorithimi ad numeros primos cernendos assignari solet, forsitan autem tantum rationis nomen (Cribratum Eratosthenis) introduxit.

Opera

• Erigone (carmen epicum)

Notae

Nexus interni

• 3251 Eratosthenes

Bibliographia

• Aujac, G. (2001). Eratosthène de Cyrène, le pionier de la geographie. Paris: Édition du CTHS. 224p.
• Bulmer-Thomas, Ivor (1939–1940). Selections Illustlating the History of Greek Mathematics. Cantabrigiae Massachusettae: Harvard University Press 
• Cameron McPhail (2011). Reconstructing Eratosthenes' Map of the World: a Study in Source Analysis. A Thesis Submitted for the Degree of Master of Arts at the University of Otago. Dunedin Novae Zelandiae.
• Diller, A. (1934). "Geographical Latitudes in Eratosthenes, Hipparchus and Posidonius". Klio 27(3): 258–269.
• Dorofeeva, A. V. (1988). "Eratosthenes (ca. 276–194 B.C.)". Mat. V Shkole (4): i 
• Dutka, J. (1993). "Eratosthenes' measurement of the Earth reconsidered". Arch. Hist. Exact Sci. 46 (1): 55–66 
• El'natanov, B. A. (1983). "A brief outline of the history of the development of the sieve of Eratosthenes". Istor.-Mat. Issled. 27: 238–259 
• Fischer, I. (1975). "Another look at Eratosthenes' and Posidonius' determinations of the Earth's circumference". Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society 16: 152—167.
• Fowler, D. H.; Rawlins, Dennis (1983). "Eratosthenes' ratio for the obliquity of the ecliptic". Isis 74 (274): 556–562 
• Fraser, P. M. (1970). "Eratosthenes of Cyrene". Proceedings of the British Academy 56: 175–207 
• Fraser, P. M. (1972). Ptolemaic Alexandria. Oxoniae: Clarendon Press 
• Fuentes González, Pedro Pablo. 2000. Ératosthène de Cyrène. In Dictionnaire des philosophes antiques, ed. Richard Goulet, 3:188–236. Lutetiae: CNRS Éditions ISBN 2-271-05748-5.
• Geus, Klaus. 2002. Eratosthenes von Kyrene: Studien zur hellenistischen Kultur- und Wissenschaftsgeschichte. Münchener Beiträge zur Papyrusforschung und antiken Rechtsgeschichte, 92. Monaci: Beck. ISBN 3-406-48976-1.
• Goldstein, B. R. (1984). "Eratosthenes on the "measurement" of the Earth". Historia Math. 11 (4): 411–416 
• Gulbekian, E. (1987). "The origin and value of the stadion unit used by Eratosthenes in the third century B.C". Archive for History of Exact Sciences 37 (4): 359–363 
• Honigmann, E. (1929). Die sieben Klimata und die πολεις επισημοι. Eine Untersuchung zur Geschichte der Geographie und Astrologie in Altertum und Mittelalter. Heidelbergi: Carl Winter's Universitätsbuchhandlung. 247 S.
• Knaack, G. (1907). "Eratosthenes". Pauly–Wissowa VI: 358–388 
• Manna, F. (1986). "The Pentathlos of ancient science, Eratosthenes, first and only one of the "primes"". Atti Accad. Pontaniana (N.S.) 35: 37–44 
• Muwaf, A.; Philippou, A. N. (1981). "An Arabic version of Eratosthenes writing on mean proportionals". J. Hist. Arabic Sci. 5 (1–2): 174–147 
• Nicastro, Nicholas (2008). Circumference: Eratosthenes and the ancient quest to measure the globe. New York: St. Martin's Press. ISBN 0312372477 
• Marcotte, D. (1998). "La climatologie d'Ératosthène à Poséidonios: genèse d'une science humaine". G. Argoud, J.Y. Guillaumin (eds.). Sciences exactes et sciences appliquées à Alexandrie (IIIe siècle av J.C. – Ier ap J.C.). Saint Etienne: Publications de l'Université de Saint Etienne: 263–277.
• Pfeiffer, Rudolf (1968). History of Classical Scholarship From the Beginnings to the End of the Hellenistic Age. Oxoniae: Clarendon Press 
• Pownall, Frances, ed., "241. Eratosthenes" apud Ian Worthington et al., edd., Jacoby Online vel BNJ (situs venalis)
• Rawlins, D. (1982). "Eratosthenes' geodesy unraveled : was there a high-accuracy Hellenistic astronomy". Isis 73 (2): 259–265 
• Rawlins, D. (1982). "The Eratosthenes – Strabo Nile map. Is it the earliest surviving instance of spherical cartography? Did it supply the 5000 stades arc for Eratosthenes' experiment?". Arch. Hist. Exact Sci. 26 (3): 211–219 
• Rawlins, D. (2008). "Eratosthenes's large Earth and tiny universe" (PDF). DIO 14: 3–12 
• Roller, Duane W. (2010). Eratosthenes' Geography: Fragments collected and translated, with commentary and additional material. Princetoniae: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-14267-8 
• Shcheglov, D.A. (2004/2006). "Ptolemy's System of Seven Climata and Eratosthenes' Geography". Geographia Antiqua 13: 21–37.
• Shcheglov, D.A. (2006). "Eratosthenes' Parallel of Rhodes and the History of the System of Climata". Klio 88: 351–359.
• Strabo (1917). Geographica. Horace Leonard Jones, conv.. Novi Eboraci: Putnam 
• Taisbak, C. M. (1984). "Eleven eighty-thirds. Ptolemy's reference to Eratosthenes in Almagest I.12". Centaurus 27 (2): 165–167 
• Thalamas, A. (1921). La géographe d'Ératosthène. Versailles.
• Wolfer, E. P. (1954). Eratosthenes von Kyrene als Mathematiker und Philosoph. Groningen-Djakarta 

Nexus externi

Lege Ἐρατοσθένης ("Eratosthenes Cyrenaeus") apud Vicipaediam lingua Graeca antiqua scriptam

Lexica biographica:  Treccani • Большая российская энциклопедия • Gran Enciclopèdia Catalana • Deutsche Biographie • Store norske leksikon