Devanāgarī, scriptura sua देवनागरी, est abugida a scriptura Sinaitica? per Aramaicam et Brahmi ducta, quae in paeninsula Indica perfecta est circa 1200 ad linguam Sanscritam scribendam, etsi lingua Sanscrita prius scripturis aliis scribebatur. Abhinc saeculo 19, solitissima scripta pro lingua Sanscrita Devanagari fuit.
Verbum devanagari[1] significat "divina et urbana", "divina" et deva sunt verba cognata. Feminini generis est adiectivum cum nomine lipi, quod "scriptura" significat. Ergo devanagari lipi significat plus minusve "urbana scriptura deorum". Devanagari polita est e scriptura nagari in familia scriptarum Guptarum, quae aptatae sunt ad scribendas linguas terrarum quae sunt hodie in India septentrionali, Nepalia, et Thibeto.
Omnis littera talis syllabam (Sanscrite akṣara) facit, ergo कनय kanaya syllabas habet tres क्न्य knya vel कु ku autem unam.
Ordo litterarum, sicut in plurimis scripturis Brahmicis, rationem phoneticam sequitur quae spectat ad locum linguae in ore, aspirationem, vocem?, durationem vocalium, et modum consonantium articulandi.
Vocales sunt 8, semivocales 4, diphthonogi 2; a, i, o habet quoque formas longas. e et o sunt breves, sed in diphthongos longos miscentur. Etiam sunt formae breves et longae semivocalium r et l.
| Forma propria | Translitterata | Diacriticum cum प | Forma propria | Translitterata | Diacriticum cum प | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| kaṇṭhya gutturalis |
अ | a | प | आ | ā | पा | |
| tālavya palatal |
इ | i | पि | ई | ī | पी | |
| oṣṭhya labialis |
उ | u | पु | ऊ | ū | पू | |
| mūrḍhanya retroflectens |
ऋ | ṛ | पृ | ॠ | ṝ | पॄ | |
| dantya dentalis |
ऌ | ḷ | पॢ | ॡ | ḹ | पॣ | |
| kaṇṭhatālavya palato-gutturalis |
ए | e | पे | ऐ | ai | पै | |
| kaṇṭhoṣṭhya labio-gutturalis |
ओ | o | पो | औ | au | पौ |
| sparśa Plosivae/Occlusivae? |
anunāsika Nasales |
antastha Approximantes |
ūṣma/saṃghashrī Fricativae | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Vox → | aghoṣa sine voce |
ghoṣa cum voce |
aghoṣa | ghoṣa | ||||||||||||
| Aspiratio → | alpaprāṇa non aspirata |
mahāprāṇa aspirata |
alpaprāṇa | mahāprāṇa | alpaprāṇa | mahāprāṇa | ||||||||||
| kaṇṭhya gutturales |
क | ka /k/ |
ख | kha /kʰ/ |
ग | ga /ɡ/ |
घ | gha /ɡʱ/ |
ङ | ṅa /ŋ/ |
ह | ha /ɦ/ | ||||
| tālavya palatales |
च | ca /c,t͡ʃ/ |
छ | cha /cʰ,t͡ʃʰ/ |
ज | ja /ɟ,d͡ʒ/ |
झ | jha /ɟʱ,d͡ʒʱ/ |
ञ | ña /ɲ/ |
य | ya /j/ |
श | śa /ɕ,ʃ/ |
||
| mūrdhanya retroflectentes |
ट | ṭa /ʈ/ |
ठ | ṭha /ʈʰ/ |
ड | ḍa /ɖ/ |
ढ | ḍha /ɖʱ/ |
ण | ṇa /ɳ/ |
र | ra /r/ |
ष | ṣa /ʂ/ | ||
| dantya dentales |
त | ta /t̪/ |
थ | tha /t̪ʰ/ |
द | da /d̪/ |
ध | dha /d̪ʱ/ |
न | na /n/ |
ल | la /l/ |
स | sa /s/ | ||
| oṣṭhya labiales |
प | pa /p/ |
फ | pha /pʰ/ |
ब | ba /b/ |
भ | bha /bʱ/ |
म | ma /m/ |
व | va /ʋ/ |
||||
 |
Haec stipula ad linguam vel ad linguisticam spectat. Amplifica, si potes! |