Kuala Lumpur esas federala teritorio, chef-urbo, e la maxim populoza urbo di Malaizia. Havanta 1 790 000 habitanti en 2017 (7.2 milion en lua metropolala regiono) ol esas importanta komercala urbo.
Ol esas un ek la urbi de Azia qua kreskas maxim rapide, sive ekonomiale, sive en quanto di habitanti. Ol rangizesas kom la 31ma maxim sekura urbo del mondo por rezidar, inter 60 urbi en la mondo. L'urbo developesis multe dum recenta yari, e granda cieloskraperi konstruktesis, exemple la Turmi Petronas, qui esas simbolo di Malaiziana developo. Ol anke havas vasta e moderna sistemo di publika transporto, e gastigas importanta universitati, exemple l'Universitato di Malaya, l'Universitato Tunku Abdul Rahman, e l'Internaciona Universitato Mohamedana Malaizia (Universiti Islam Antarabangsa Malaysia).
Historio
Moskeo Jamek e moderna edifici proxim la punto ube l'unesma koloniigisti Chiniana desembarkis.
Dum la yari 1850a, rejulo Abdullah bin Raja Jaafar engajis Chiniana laboristi por verkar en mineyi di stano. Chiniani desembarkis an la rivo dil rivero Sungay Gombak, ube ol debushas an la fluvio Klang, e cirkume 1857, kreis vilajo qua nomesis "Kuala Lumpur", signifikanta 'estuari-fango' en Malaya linguo. Balde l'urbo atraktis komercisti qui establisis su ibe por vendar vari a la ministi. L'urbo esis la maxim distanta punto de la fluvio Sungay Gombak atingebla per batelo. De ibe, nur esis posibla irar per serio di streta treki.
En 1880 Kuala Lumpur divenis chef-urbo dil stato Selangor. En 1881, incendio e pose inundado destruktis l'urbo, konstruktita kun ligno. Frank Swettenham, lore Britaniana reprezentanto en Selangor, imperis la rikonstruktado kun briki e teguli[1]. En 1896 Kuala Lumpur divenis chef-urbo di la Federita Stati di Malaizia.[2]
Kuala Lumpur cirkume 1900.
L'areo dil urbo expansis dum la 20ma yarcento. En 1895 ol okupis nur 0,65 km², ma augmentesis til 20 km² en 1903, til 93 km² en 1948, e til 243 km² en 1974, kande ol divenis federala teritorio. L'urbo okupesis dal Japoniani dum la duesma mondomilito de la 11ma di januaro1942 til la 15ma di agosto1945, kande lasta Japoniana trupi kapitulacis.
L'unesma municipal elekto eventis en 1952. Kande Malaizia nedependanteskis en 1957, Kuala Lumpur divenis chef-urbo di la lando. Ye la 1ma di februaro 1972 ol divenis urbo, e federala teritorio ye la 1ma di februaro 1974.
Dum la historio di la urbo eventis multa sedicii, exemple en 1897 e 1912, ca lasta dum la Nov-yaro Chinana. Tamen, la maxim violentoza tumultego eventis ye la 13ma di mayo 1969, inter membri de la komunitati Malaya e Chiniana. Malayi esis deskontenta pri lia socio-politikala stando, e la konflikti produktis 196 morti, segun oficala statistiko.
Ye la 14ma di mayo 1990 Kuala Lumpur celebris la 100ma aniversario di lua lokala konsilistaro. Ye la 1ma di februaro2001, Putrajaya deklaresis federala teritorio, e sideyo di la federala guvernerio di Malaizia. La sideyo dil legifala povo di la lando restis en Kuala Lumpur, tamen la sideyo dil exekutiva povo e dil judiciala povo transferesis a Putrajaya.
Geografio
Edifico Merdeka 118.Noktal imajo pri la parko KLCC.
La reliefo di Kuala Lumpur distingesas per la vasta valo Klang, inter la montaro Titiwangsa este, min granda monti norde ed adsude, e la stretajo di Malaka weste. Lua mezavalora altitudo esas 81,95 metri super la marala nivelo.
La klimato dil urbo esas tropikala pluvoza (Af segun la klimatala klasifikuro da Köppen), e la vicina monti protektas ol de forta venti. La mezavalora temperaturo en decembro esas 27,6°C, kontre ke la mezavalora temperaturo en mayo (la maxim varma monato) esas 28,8°C.
La mezavalora yarala pluvo-quanto esas 2.628 mm. La maxim pluvoza monato esas novembro, kun mezavalore 321 mm. Inundadi esas frequa, nome dum la monati di la musono.
Lago Titiwangsa en Kuala Lumpur.
Transporto
Aeroportuo internaciona di Kuala Lumpur.Choseo Ampang (Jalan Ampang).
L'unesma aeroportuo di Kuala Lumpur, Simpang, inauguresis en 1952, ed esis la precipua aeroportuo di la lando til 1965. Ca yaro, l'internaciona aeroportuo Subang divenis la precipua aeroportuo di la lando til 1998, kande la nova aeroportuo internaciona di Kuala Lumpur (KLIA) inauguresis en la distrikto Sepang. L'olima aeroportuo di Simpang divenis bazo por Malaiziana aer-armeo. L'aeroportuo internaciona di Kuala Lumpur recevis preske 60 milion veheri en 2018.
Multa chosei ligas Kuala Lumpur a diversa vicina urbi, e de ibe ad altra loki di Malaya peninsulo. Un ek la maxim anciena esas choseo Ampang (Malaye: Jalan Ampang, Angle: Ampang Road), konstruktita dum la yari 1880a. En kelka loki dil urbo ol esas autochoseo, kontre ke en altra loki semblas urbala avenuo, kun semafori.
Kelka turistal atraktivi
Quartero Butik Bintang.Kaverni Batuo e statuo pri deo Murugan.
Kuala Lumpur esis la 6ma maxim vizitita urbo de la mondo en 2019[3]. Ol recevas cirkume 8,9 milion turisti omnayare, qui atraktesas da la basa kusti por vizitar ol, da lokala kulturo, gastronomio e butiki. Aferala turismo (nome asembli entraprezala ed aferala ferii) kreskabas multe dum recenta yari.
Por viziteri qui prizas komprar dum voyaji, strado Jalan Alor esas famoza pro sua restorerii, en qui viziteri povas konocar autentika dishi Malaiziana. Altra loko esas quartero Butik Bintang koncentras multa butiki qui vendas endetalo, komercala centri, kafeerii, komerceyi qui funcionas dum la nokto, drinkerii, e loki qui vendas nutrivi en stradi.
Multa turisti e devocozi Hinduista prizas vizitar la kaverni Batu, che distrikto Gombak, an vicina stato Selangor. La nomo Batu signifikas "roko", ed ol esas un ek la maxim populara Hinduista santuarii exter India, e dedikesas a la deo Murugan. Omna yari, en januaro o februaro, festivalo Thaipusam eventas en Kuala Lumpur. Dum la festivalo, statuo pri sioro Murugan (anke nomizita Kartikeya, deo di la milito por Hinduisti) e lia spozino Valli transportesas per charioto til la kaverni Batu.
Un ek la loki maxim vizitata esas l'88-etaja turmi Petronas. De la ponto qua unionas la du turmi, an la 41ma e 42ma etaji, esas posibla havar panoramal imajo pri la urbo.
Placo Merdeka esas la historiala placo ube la nedependo di la lando proklamesis, en 1957. Ol cirkondesas da ikonatra konstrukturi, exemple l'edifico Sultano Abdul Samad, e la Turmo dil Horlojo.
Malaizia
.jpg)
