Moddey Thie Rheam fossylagh: Pleistoseenagh jeianagh - Jiu | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Lurgeyder Labrador
| ||||||||||||||||
Rang oaylleeagh | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Ennym tree-ennymagh | ||||||||||||||||
Canis lupus familiaris (Linnaeus, 1758) | ||||||||||||||||
Co-cheayllee | ||||||||||||||||
Ta ny h-enmyn shoh nyn enmyn oaylleeagh GYN VREE as t'ad taishbynit dy hoilshaghey magh sym skeealeydagh ynrican: |
She fo-ghooie thie y voddey oaldey glassey eh moddey (ASE: [ˈmɑːðə], yl. moddee) ny coo (ASE: [ˈkuː], yl. coyin). T'eh ny heeintagh jeh'n chynney Canidae as eh hene jeh'n oardagh Carnivora. Ta'n fockle combaasey sorçhyn oaldey as bigginagh as t'eh ymmydit dy yannoo cur sheese er canidae oaldey jeh dooie as fo-ghooie elley. Ta'n moddey thie nane jeh ny cretooryn cooidjaghtagh smoo scanshoil ayns shennaghys deiney, chammah as bun-beaghee ayns cultooryn ennagh. T'eh er credjal dy vel mygeayrt 400 millioon moddey er y theihll.
![]() |
Ta moddee hie er nyn sheelraghey rish thousaneyn bleeaney er son ymmyrkey, troyn ny keeallyn er lheh.[2] Ta'n cummey oc rere ny shennayraghyn oc, moddee oayldey ghlassey,[2] agh ta scanshyn smoo ymmyrkey, mooadys as cummey eddyr heelraghyn.
Y moddey aasit sloo as fys ain er, shen brockeyr Yorkshire nagh row agh 6.3cm er y yeaylin, 9.5cm er liurid (kione as corp) as 113g er trimmid. Y fer smoo, shen masteen Sostnagh 155.6kg er trimmid as 250cm er liurid.[3] Y fer s’yrdjey, shen moddey Danvergagh 106.7cm er yrjid er y yeaylin.[4]
She cragheyder as scrobbeyder t'ayn, as myr shen ta muskyllyn lajer, mwannal y laue cochianglt, as feeacklyn greimmee as raipagh oc. Ta’n corys cree-chuishlagh (k) oc cooie er son ratçhal tappeeys as mayrtnaght.
Hoshiaght, hug Carolus Linnaeus ny h-enmyn rang-oardree Canis familiaris as Canis familiarus domesticus ayns Systema naturae.[5][6] Ayns 1993, ren y Smithsonian Institution as American Society of Mammalogists eh y aarang-oardraghey myr Canis lupus familiaris, ny 'o-ghooie y voddey oaldey glassey Canis lupus. Ta feanish ymmyrkee as cho-vreneenagh ayn hug er oayllee goaill rish dy nee co-hennayr dagh ooilley moddey thie eh y moddey oaldey glassey.[7][8]
![]() |
She bun ta'n art shoh. Cur rish, son foays y yannoo da Wikipedia. |