| Sistema muscular | |
|---|---|
 | |
| Músculos anteriores (anotados en inglés) | |
 | |
| Músculos posteriores (anotados en inglés) |
Na anatomía humana, o sistema muscular é o conxunto dos máis de 650 músculos do corpo, cuxa función primordial é xerar movemento, xa sexa voluntario ou involuntario -músculos esqueléticos e viscerais, respectivamente. Algúns dos músculos poden unirse das dúas maneiras, polo que é costume categorizalos como mixtos.
O sistema muscular permite que o esqueleto se mova, manteña a súa estabilidade e a forma do corpo. Nos vertebrados contrólase a través do sistema nervioso, aínda que algúns músculos (tales como o cardíaco) poden funcionar en forma autónoma. Aproximadamente o 40% do corpo humano está formado por músculos, de maneira que por cada kg de peso total, 400 g corresponden a tecido muscular.
O sistema muscular é responsable de:
O sistema muscular está formado por músculos e tendóns.
A principal función dos músculos é contraerse, para poder xerar movemento e realizar funcións vitais. Distínguense tres grupos de músculos, segundo estean dispostos:
O músculo estriado é un tipo de músculo que ten como unidade fundamental o sarcómero, e que presenta, ao velo a través dun microscopio, estrías que están formadas polas bandas claras e escuras alternadas do sarcómero. Está formado por fibras musculares en forma de fuso, con extremos moi afiados, e máis curtas que as do músculo liso. Estas fibras posúen a propiedade da plasticidade, isto é, cambian a súa lonxitude cando son estiradas, e son capaces de volver a recuperar a forma orixinal. Para mellorar a plasticidade dos músculos serven os estiramentos. O músculo estriado é o encargado do movemento dos esqueletos axial e apendicular e do mantemento da postura ou posición corporal. Ademais, o músculo esquelético ocular executa os movementos máis precisos dos ollos.
O tecido muscular esquelético está formado por células moi longas (até 30 cm), cilíndricas e plurinucleadas, que conteñen abundantes filamentos, as miofibriñas. O diámetro das fibras musculares estriadas esqueléticas oscila entre 10 e 100 micrómetros. Estas fibras orixínanse no embrión pola fusión de células alongadas denominadas mioblastos. Nas fibras musculares esqueléticas, os numerosos núcleos localízanse na periferia, cerca do sarcolema. Esta localización característica axuda a diferenciar o músculo esquelético do músculo cardíaco debido a que ambos mostran estrías transversais, pero no músculo cardíaco os núcleos son centrais.
O músculo liso, tamén coñecido como visceral ou involuntario, componse de células en forma de fuso que posúen un núcleo central que asemella a forma da célula que o contén; carece de estrías vitrasais, mais amosa lixeiramente estrías lonxitudinais. O estímulo para a contracción dos músculos lisos está mediado polo sistema nervioso vexetativo autónomo. O músculo liso localízase nos aparellos reprodutor e excretor, nos vasos sanguíneos, na pel e nos órganos internos.
Existen músculos lisos unitarios, que se contraen rapidamente (non se desencadea innervación), e músculos lisos multiunitarios, nos cales as contraccións dependen da estimulación nerviosa. Os músculos lisos unitarios son como os do útero, uréter, aparello gastrointestinal etc.; e os músculos lisos multiunitarios son os que se encontran no iris, membrana nictitante do ollo, traquea etc.
O músculo liso posúe ademais, ao igual que o músculo estriado, as proteínas actina e miosina.
O músculo cardíaco (miocardio) é un tipo de músculo estriado situado no corazón. A súa función é bombear o sangue a través do sistema circulatorio por contracción. O músculo cardíaco xeralmente funciona involuntaria e ritmicamente, sen ter estimulación nerviosa. É un músculo mioxénico, isto é, autoexcitable.
As fibras estriadas e con ramificacións do músculo cardíaco forman unha rede interconectada na parede do corazón. O músculo cardíaco contráese automaticamente ao seu propio ritmo, unhas 100.000 veces ao día. Non se pode controlar conscientemente, mais o seu ritmo de contracción está regulado polo sistema nervioso autónomo dependendo de que o corpo estea activo ou en repouso.
Os músculos están formados por unha proteína chamada miosina, a mesma encóntrase en todo o reino animal e incluso nalgúns vexetais que posúen a capacidade de moverse. O tecido muscular componse dunha serie de fibras agrupadas en masas primarias e envoltas pola aponeurose, unha especie de vaíña ou membrana protectora, que impide o desprazamento do músculo. As fibras musculares posúen abundantes filamentos intraprotoplasmáticos, chamados miofibriñas, que están situadas paralelamente ao longo do eixe maior da célula e ocupan case toda a masa celular. As miofibriñas das fibras musculares lisas son aparentemente homoxéneas, pero as do músculo estriado presentan zonas de distinta refrinxencia, o que se debe á distribución dos compoñentes principais das miofibriñas, as proteínas de miosina e actina.
Cada músculo posúe unha determinada estrutura, segundo a función que realicen; e entre elas encontramos:
Os músculos son asociados xeralmente nas funcións obvias como o movemento, pero en realidade son tamén os que nos permiten impulsar a comida polo sistema dixestivo, respirar e facer circular o sangue .
O funcionamento do sistema muscular pódese dividir en 3 procesos: un voluntario a cargo dos músculos esqueléticos, un segundo proceso involuntario realizado polos músculos viscerais, e o último proceso débese aos músculos cardíacos e é de funcionamento autónomo.
Os músculos esqueléticos permiten camiñar, correr, saltar e realizar unha multitude de actividades voluntarias; agás os reflexos, que son as repostas involuntarias xeradas como resultado dun estímulo. Canto aos músculos de funcionamento involuntario, desempeñan de maneira independente á nosa vontade pero son supervisados e controlados polo sistema nervioso, encárgase de xerar presión para o traslado de fluídos e o transporte de substancias ao longo do organismo con axuda dos movementos peristálticos (como o alimento, durante o proceso de dixestión e excreción). O proceso autónomo realízase no corazón, órgano feito con músculos cardíacos. A función primordial deste tecido muscular é contraerse regularmente, millóns de veces, debendo soportar a fatiga e o cansazo.
Para manter o sistema muscular en óptimas condicións, débese ter presente unha dieta equilibrada, con doses xustas de glicosa que é a principal fonte enerxética dos músculos do ser humano. Débese evitar o exceso no consumo de graxas, xa que non se metabolizan completamente, producindo sobrepeso. Para rutinas de exercicios físicos prolongados, necesítase unha dieta rica en azucres e vitaminas.
Ademais dunha alimentación saudable, tamén se recomenda exercicio físico, pois o exercicio muscular fai que os músculos traballen, desenvolvéndose aumentando a súa forza e volume, adquirindo elasticidade e contractilidade, resistindo mellor o cansazo. Tamén beneficia o desenvolvemento do esqueleto porque o fortalece e modela, debido á tracción que os músculos exercen sobre os ósos; se os exercicios son correctamente practicados, perfeccionan a harmonía das liñas e curvas. O exercicio axuda ao desempeño dos órganos. Aumenta o volume torácico, mellora a respiración e a circulación sanguínea, ampliando o tamaño dos pulmóns e do corazón. Outro efecto do exercicio físico é que provoca un aumento considerable no apetito, favorecendo a dixestión e a asimilación dos alimentos.
As enfermidades que lle afectan ao sistema muscular poden ser producidas por algúns virus que atacan directamente o músculo, por cansazo muscular, posturas inadecuadas, exercicios bruscos ou accidentes.
Algunhas enfermidades e doenzas que afectan ao sistema muscular son:
