Piwi | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Identificadores | |||||||||||
Símbolo | Piwi | ||||||||||
Pfam | PF02171 | ||||||||||
InterPro | IPR003165 | ||||||||||
PROSITE | PS50822 | ||||||||||
CDD | cd02826 | ||||||||||
|
Piwi ou PIWI (orixinalmente P-element induced wimpy testis de Drosophila, ou "testículo feble inducido por elemento P"[2]) é unha clase de xenes, que foi orixinalmente identificada como codificante de proteínas que actuaban na regulación xénica, responsables de manter as células nai nun estado incompeto de diferenciación e de manter a estabilidade das taxas de división celular nas células da liña xerminal.[3] As proteínas piwi están moi conservadas ao longo das liñaxes evolutivas e están presentes tanto en plantas coma en animais.[4] Un dos principais homólogos humanos, cuxa regulación á alza está implicada na formación de tumores como os seminomas, denomínase hiwi;[5] outras variantes homólogas son as proteínas miwi de ratos.[6]
O dominio piwi[7] é un dominio proteico que se encontra nas proteínas piwi e nun gran número de proteínas que se unen a ARN relacionadas, especialmente nas que clivan (cortan) o ARN.
O dominio piwi encóntrase en proteínas que interveñen na interferencia de ARN clivando (cortando) moléculas de ARN. A función do dominio é a hidrólise guiada por ARN bicatenario de moléculas de ARN monocatenario realizado por proteínas da familia Argonauta.[1] As Argonautas son a familia mellor estudada de proteínas que se unen a ácidos nucleicos, e son encimas de tipo RNasa H que levan a cabo as funcións catalíticas do complexo silenciador inducido por ARN (RISC). Nos procesos celulares de interferencia de ARN, as proteínas Argonauta do complexo RISC poden unirse tanto a ARN interferente pequeno (siRNA) xeradas a partir de ARN bicatenario exóxeno e microARN (miARN) xerado a partir de ARN non codificante endóxeno, ambos os dous producidos pola ribonuclease Dicer, para formar un complexo ARN-RISC. Este complexo únese e cliva ARN mensaxeiros complementarios en secuencia de bases, destruíndoos e impedindo a súa tradución a proteínas. Os dominios piwi cristalizados teñen un sitio de unión conservado para o extremo 5' do ARN unido; no caso das proteínas Argonautas que se unen a febras de siRNA, o último nucleótido desemparellado do siRNA é tamén estabilizado por interaccións por superposición de bases entre a base e os residuos veciños de tirosina.[8]
Evidencias recentes indican que o papel funcional das proteínas piwi na determinación da liña xerminal débese á súa capacidade para interaccionar con miARNs. Os compoñentes da vía do miARN parecen estar presentes no plasma polar e xogan un papel no inicio do desenvolvemento e morfoxénese dos embrións de Drosophila melanogaster, nos cales o mantemento de liña xerminal foi moi estudada.[9]
Un dos últimos tipos de ARN descubertos en células de mamíferos son unha nova clase de miARNs máis longos da media coñecidos como ARN que interacciona con piwi (piRNA), de aproximadamente 26 a 31 nucleótidos de lonxitude (en comparación, os miARN máis típicos ou siRNA son de aproximadamente 21 nucleótidos). Estes piRNAs exprésanse principalmente en células espermatoxénicas nos testículos de mamíferos.[10] Porén, en recentes estudos informouse que se encontrou a expresión de piRNA en células somáticas do ovario e neuronas de invertebrados, e tamén en moitas células somáticas de mamíferos. Os piRNAs foron identificados nos xenomas de ratos, ratas, e humanos, cunha organización xenómica "agrupada" (en clusters) pouco común,[11] que pode orixinarse a partir de rexións repetitivas do xenoma como retrotransposóns ou rexións normalmente organizadas en heterocromatina, e que normalmente derivan exclusivamente da febra antisentido dun ARN bicatenario.[12] Deste modo os piRNAs foron clasificados como ARNs interferentes pequenos asociados a repeticións (rasiRNAs).[2] Aínda que as súas bioxéneses aínda non se coñecen ben, os piRNAs e as proteínas piwi crese que forman un sistema endóxeno para o silenciamento da expresión de elementos xenéticos egoístas como retrotransposóns e así impiden que os produtos xénicos de ditas secuencias interfiran coa formación das células xerminais.[12]