A artesanía tradicional do ger mongol e os costumes conexos
Unha iurta ou ger mongol.
Patrimonio da Humanidade - UNESCO
País	Mongolia
Localización	N/D
Tipo	Cultural inmaterial
Criterios	Criterios
Inscrición	2013
Rexión da UNESCO	Asia e Pacífico
Identificador	00872
v c e

Coñecementos e técnicas tradicionais vencellados á fabricación de iurtas, kirguises e kazajas (hábitat nómade dos pobos túrcos)
Iurta tradicional kirguís.
Patrimonio da Humanidade - UNESCO
País	Kirguizistán Casaquistán
Localización	N/D
Tipo	Cultural inmaterial
Criterios	Criterios
Inscrición	2014
Rexión da UNESCO	Asia e Pacífico
Identificador	00998
v c e

A iurta^[1] (en mongol: Гэр; romanización: ger)^[2] é unha vivenda utilizada polos nómades nas estepas de Asia Central. Distintos pobos usaron este tipo de vivenda desde a Idade Media. Na Idade Media, a vida nómade dos mongois obrigou a que tivesen unha vivenda para os seus constantes desprazamentos. Esta tenda de campaña estaba protexida por unha grosa cuberta, era fácil de transportar e óptima para soportar os intensos cambios climáticos de Mongolia.

A visita a unha iurta implicaba un rigoroso ritual protocolario. Podíase executar unha persoa polo só feito de entrar na iurta dun mandatario sen anunciar previamente a súa visita.

A súa influencia na cultura de Asia Central vese reflectida nos deseños do escudo de Casaquistán e a bandeira de Kirguizistán, ambos adoptados en 1992.

A artesanía tradicional relativa á iurta mongol foi designada como Patrimonio Cultural Inmaterial da Humanidade pola Unesco o 5 de decembro de 2013.^[3] Ao ano seguinte, o 26 de novembro de 2014, igualmente foi designada a artesanía da iurta kirguiz e kazaka.^[4]

Partes dunha iurta orixinal

Na antigüidade, a iurta era modular e desmontable, pois estaba formada por varias partes e realizada con diversos materiais. As actuais conservan a forma, pero os materiais utilizados na súa construción cambiáronse por outros máis evolucionados e mellorados tecnoloxicamente. Por exemplo, resultan agora máis lixeiros, resistentes e ignífugos. As súas partes máis diferenciadas eran:

Recubrimento: A tenda estaba cuberta por varias capas de palla e lonas de la. O seu número variaba dependendo da estación do ano.
Anel: Burato que se encontraba na parte central superior da tenda. Soportaba a carga do extremo das vigas máis cara ao interior e, ao mesmo tempo, permitía a saída de fume e a entrada de luz ao recinto.
Jana: Eran as paredes da tenda e formábanse cun entramado de madeiras. Encargábanse de soportar o peso do outro extremo das vigas cara ao exterior, sen necesidae de usar cordas tensoras.
Porta: Estaba delimitada por un marco de taboleiros suxeitos ao jana con cordas. Podía tratarse dunha simple lona reforzada na súa parte posterior cunha madeira con bisagras.
Vigas: Daban unha forma redondeada ao teito. Apoiábanse sobre a parte superior do jana e estendíanse ata o anel. Pola forma na que eran colocadas, non requiría de piares de reforzo no centro da vivenda, o que outorgaba un maior aproveitamento do espazo interno.
Cortina: Localizábase a certa distancia das paredes, colgada das vigas. A súa función era a de separar o espazo común do centro das áreas privadas.

Armado dunha iurta mongol

Empezando polas paredes e a porta.
Colócanse as vigas do teito.
Coas vigas no seu lugar.
Colocación da cuberta interior no teito.
Agregado da cuberta.
Agregado da cuberta exterior.
Atado das sabas e completar a estrutura.

Iurtas en Occidente

Fóra da zona de uso tradicional da iurta, tamén se empregou, e séguese facendo na actualidade,^[cando?] noutros países.^[onde?] Hainas máis ou menos fieis ás orixinais, en canto á forma, usos e materiais de construción.

Notas

↑ "iurta". TERGAL. Consultado o 22/11/2019.
↑ Nómadas en invierno (LaVanguardia.com, 8 de febreiro de 2005 e 31 de maio de 2006)
↑ "Once nuevos elementos inscritos en la Lista Representativa del Patrimonio Cultural Inmaterial de la Humanidad". Unescopress.
↑ "Diez nuevos elementos en la Lista representativa del patrimonio cultural inmaterial". Unescopress.

Véxase tamén

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Iurta

Ligazóns externas

Como construír unha iurta (en inglés)
O Iurta Mongol (en inglés)
A artesanía tradicional do ger mongol e os costumes conexos na páxina web da Unesco (en español)
Coñecementos e técnicas tradicionais vencellados á fabricación de iurtas kirguises e kazajas (hábitat nómade dos pobos turcos) na páxina web da Unesco (en español)

Categorías