Estados cruzados

Localización

Os Estados cruzados, tamén coñecidos como Outremer, foron uns Estados feudais, entre os séculos XII e XIII, creados polos cruzados de Europa Occidental en Asia Menor, Grecia e a Terra Santa, e durante as cruzadas bálticas no leste da rexión do Báltico. O nome tamén fai referencia a outras ganancias territoriais (moitas veces pequenas e de curta duración) feita polos reinos cristiáns medievais contra os adversarios musulmáns e pagáns.

A comezos do século VII, os gobernantes musulmáns comezaron a expandir os seus territorios a costa das terras cristiás-romanas (bizantinas), conquistando Exipto e o levante, e pouco a pouco, ocupando todo o norte de África, a maioría do sueste asiático e da Península Ibérica. Os bizantinos, recuperaron parcialmente os territorios en numerosas ocasións, pero co tempo perderon todo salvo Anatolia e partes da Tracia e dos Balcáns. No occidente, os reinos católicos do norte da Península Ibérica lanzaron unha serie de campañas, coñecidas como Reconquista, para recuperar a península dos chamados "mouros"que ocupaban Al-Ándalus. Estas conquistas na Península Ibérica non son consideradas habitualmente como cruzadas, coa excepción da conquista do Reino de Valencia.^[1]

En 1071, o exército bizantino foi derrotado polo musulmán da dinastía selxúcida na batalla de Manzikert, o que resultou na perda da maior parte de Asia Menor. A situación representou unha grave ameaza existencial para o ortodoxo Imperio Bizantino. O emperador enviou un chamamento ao Papa de Roma para que enviase axuda militar co obxectivo de restaurar os antigos territorios cristiáns. O resultado foi unha serie de campañas militares no Mediterráneo oriental, coñecido como o cruzadas. Por desgraza para os Bizantinos, os cruzados non mantiveron a fidelidade ao Emperador Bizantino, establecendo así os seus propios Estados nas rexións conquistadas, incluíndo no corazón do propio Imperio Bizantino.

Os catro primeiros Estados cruzados foron creados no Levante inmediatamente despois da primeira cruzada:

• O primeiro Estado cruzado, o Condado de Edessa, foi fundada en 1098 e durou ata 1149.
• O Principado de Antioquía, fundado en 1098, durou ata 1268.
• O Reino de Xerusalén, fundado en 1099, durou ata 1291, cando a cidade de Acre caeu. Había tamén moitos vasalos do Reino de Xerusalén, os catro grandes señores (seigneuries) sendo:
  • O Principado de Galilea
  • O Condado de Jaffa e Ascalon
  • O Señorío de Oultrejordain
  • O Señorío de Sidón
• O Condado de Trípoli, fundado en 1104, coa propia Trípoli conquistada en 1109, durou ata 1289.

O Reino Armenio de Cilicia tivo a súa orixe antes do século XIII, pero foi concedido o status dun reino polo papa Inocencio III, e máis tarde tornouse totalmente occidentalizado pola dinastía francesa dos Casa de Lusignan.

Durante a terceira cruzada, os cruzados fundaron o Reino de Chipre. Ricardo I de Inglaterra conquistou Chipre no seu camiño a Terra Santa. Posteriormente vendeu a illa aos cabaleiros templarios que foron incapaces de manter o seu control por mor da falta de recursos e un voraz actitude cara á poboación local, o que levou a unha serie de revoltas populares. Os Templarios pronto devolveron a illa a Ricardo que a revendeu ao destronado rei de Xerusalén Guido de Lusignan no 1192. Guido fundou unha dinastía que durou ata 1489, cando a viúva de Xaime II o Bastardo, a raíña Catarina Cornaro, nativa de Venecia, abdicou do seu trono en favor da República de Venecia, que se anexa a illa.^[2] Durante a maior parte da súa historia baixo os reis Lusignan, Chipre foi un próspero reino medieval, comercial e centro de comercio da cristiandade occidental no oriente Medio.^[2] O declive do reino comezou cando participou na disputa entre as Repúblicas Comerciantes Italianas de Xénova e Venecia. De feito, o seu declive pode ser atribuído a unha desastrosa guerra con Xénova en 1373-74 que rematou cos xenoveses ocupando o principal porto da cidade de Famagusta. Finalmente, coa axuda de Venecia, o reino recuperou Famagusta, pero por entón era demasiado tarde e, en calquera caso, os venecianos tiñan os seus propios proxectos na illa. O control veneciano sobre Chipre durou pouco máis de 80 anos, ata 1571, cando o Imperio Otomán baixo o sultán Selim II Sarkhosh invadiu e capturou toda a illa. A batalla por Chipre entre Venecia e o Imperio Otomán quedou inmortalizada por William Shakespeare na súa obra Otelo.

Trala cuarta cruzada, os territorios do Imperio Bizantino quedaron divididos en varios estados, comezando o chamado período da "Francocracia" (grego: Φραγκοκρατία):

• O Imperio Latino en Constantinopla (1204-1261)
• O Reino de Tesalónica (1205-1224)
• O Principado de Acaia (1205-1432)
  • O Señorío de Argos e Nauplia (1205-1388)
• O Ducado de Atenas (1205-1458)
  • O Margraviato de Bodonitsa (1204-1414)
• O Ducado de Naxos (1207-1579)
• O Ducado de Filípopole (1204-1230)

Varias illas, máis notabelmente Creta (1204-1669), Eubea (Negroponte, ata 1470), e as Illas Xónicas (ata 1797) quedaron baixo o poder de Venecia.

Estes estados sufriron os ataques do estados sucesores bizantinos de Nicea e Épiro, así como Bulgaria. Tesalónica e o Imperio Latino foron reconquistados polos bizantinos no 1261. Descendentes dos Cruzados continuaron gobernando en Atenas e o Peloponeso (Morea) ata o século XV, cando a área foi conquistada polos turcos otománs.

• A orde militar dos Cabaleiros Hospitalarios de San Xoán, estableceuse en Rodas (e varias illas do mar Exeo) en 1310, con regular fluxo de cabaleiros, ata que os otománs, finalmente, os expulsaron a Malta, en 1522.
  • A illa de Kastellorizo foi tomada polos Cabaleiros de San Xoán de Xerusalén en 1309; os exipcios a ocuparon desde 1440 ata 1450; a continuación, o Reino de Nápoles gobernou a a conquista otomá en 1512; o dominio veneciano comezou en 1659 (como Castellorosso); todos estes estados, excluíndo os exipcios, foron católicos; o Imperio Otomán restableceuse en 1660, aínda que os gregos controlaron a illa durante a Guerra de Independencia grega entre 1828-33.

Na rexión do Báltico, as tribos indíxenas na Idade Media rexeitaron inicialmente o cristianismo. En 1193, o papa Celestino III pediu unha cruzada contra os pagáns, que incluíu ós Prusianos, ós Lituanos e outras tribos que habitaban Estonia, Letonia e Prusia Oriental. Este período de guerra coñécese como cruzadas do norte.

• Dividindo as terras da Terra Mariana entre a orde cruzada dos Irmáns Livonios da Espada e a Igrexa, cinco principados foron creados:
  1. O arcebispado de Riga,
  2. Bispado de Curlandia,
  3. Bispado de Dorpat,
  4. Bispado de Ösel-Wiek,
  5. As terras da orde dos Irmáns Livonios da Espada.
• Os terras estonianas quedaron controladas polos cruzados dinamarqueses e foron anexados a Dinamarca como Ducado de Estonia^[3] ata que foi cedida ao Estado da Orde Teutónica en 1346.
• Na rexión de Prusia, Guillerme de Módena dividiu as terras entre cabaleiros Teutónicos e a Igrexa a través da creación de catro príncipe-bispados baixo o arcebispado de Riga:
  1. Bispado de Culm,
  2. Bispado de Pomesania,
  3. Bispado de Varma,
  4. Bispado de Samland.

Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría:  Estados cruzados

• Burns, R.I. The Crusader Kingdom of Valencia: Reconstruction on a Thirteenth-Century Frontier (1967)
• Edbury P.W. The Kingdom of Cyprus and the Crusades 1191 - 1374 (Cambridge University Press, 1991)
• Konstam, Angus (2002). Historical Atlas of The Crusades. New York: Thalamus. pp. 192. ISBN 0-8160-4919-X. 
• Jotischky, Andrew. Crusading and the crusader states (Routledge, 2014)
• Lilie, Ralph-Johannes. Byzantium and the Crusader States, 1096-1204 (Oxford University Press, 1993)
• Runciman, Steven. "The Crusader States, 1243-1291." in Kenneth M. Setton, ed. A History of the Crusades (1969) 2: 1189-1311.