Beowulf | |
---|---|
Jatorria | |
Sorrera-urtea | ezezaguna |
Izenburua | Beowulf eta Bēowulf |
Honen izena darama | Beowulf (en) |
Ezaugarriak | |
Genero artistikoa | heroic poetry (en) eta epopeia |
Hizkuntza | anglosaxoiera |
Egile-eskubideak | jabetza publiko |
Deskribapena | |
Honen parte da | Nowell Codex (en) |
Fikzioa | |
Kontakizunaren tokia | Eskandinavia |
Beowulf (anglosaxoieraz ˈbeːo̯wʊlf edo ˈbeːəwʊlf, euskaraz hitzez hitz "erle-otsoa" esan nahi duena) poema epiko anglosaxoi anonimo bati ematen zaion izena da, anglosaxoieraz eta bertsokera aliteratiboan idatzia. Orotara 3.182 bertsolerro izanik, hizkuntza horretan idatzitako testurik luzeena da eta poesia anglosaxoiaren corpus osoaren ehuneko 10 osatzen du.
Epopeia gisa daukan inportantzia, saxoierazko Nibelungenlied (Nibelungoen eraztuna), gaztelaniazko El Cantar del mio Cid, frantsesezko Errolanen kantua eta irlanderazko Lebor Gabála Érenn (Irlandako konkisten liburua) lanen parekoa da.
Olerkiaren gertakariak VI. mendean zehar garatzen dira, eta ez dute pertsonaia Ingelesik aipatzen. Kontaturiko istorioak mitologia, historia, fikzio zein kondairazko elemetuak barneratzen ditu; Beowulf bera, bere garaikideak diren eskuizkribu anglo-saxoietan aipatzen ez den arren, hauetan (gehienbat jatorri eskandinaviarrekoak) agertzen diren pertsonaiak olerkian zehar erabiliz. Bai pertsonaiak (Healfdene, Hroðgar, Halga, Hroðulf, Eadgils eta Ohthere), bai klanak (Scylding, Scylfing eta Wulfing) baita gertakizun batzuk (Vänern Lakuko Izotzeko Gudua, esaterako).[1][2]
Egilearen izena ez da ezagutzen, eta idatzi zeneko garaiaren inguruan adituen artean eztabaidak egon dira.[3] Adituek K. o. VIII. mendetik XII. mendera arteko datak ematen dituzte.[4][5]
Lanak Nowell kodexean, Cotton Vitellius A. XV izeneko eskuizkribuaren bigarren bolumen iraun du.[6] Eskruizkribu hau lau olerkigintza anglo-saxoi eskuizkribu nagusietako bat da; San Kristoferren Bizitzaren (The Life of Saint Christopher) lehen fragmentua, Ekialdeko Mirariak (The Wonders of the East),[7] Alexandro Handiaren Gutuna Aristotelentzat (Epistola Alexandri ad Aristotelem),[8] Beowulf, eta Judith lanak barneratzen dituelarik. Baina, Beowulfen olerkiak garaturiko fama dela eta, Beowulf eskuizkribua bezala ere ezagutzen da.
Britainiar Liburutegian gordeta dago, Cotton bildumarekin batera.[9][10][11] 1731an izandako sute batean, eskuizkribuaren orri batzuk hondatu ziren.[12][13]
Istorioa bi zati nagusitan dago bereizia: Lehenengo zatian, Beowulf heroi gauta Danimarkako Heorot herrira doa, Hroðgar daniarren (edo juto izenekoen) erregeak deituta, bertakoak babestera Grendel izeneko munstro izugarri baten erasoetatik. Grendel hil ondoren, honen ama hiltzen du, ezpata miragarri baten laguntzaz. Hirugarren zatia Beowulfen zahartzaroan gertatzen da, gauten errege delarik. Beowulfek Herensuge handi bat garaituko du, baina bera ere herensugearekin batera hilko da. Bere gorpuari su eman eta errautsak itsasertzean jartzen dituzte, herensugeak bere leizean gordetzen zituen altxorren ondoan.
Wikitekan badira testuak, gai hau dutenak: [[:s:(({1))}|Beowulf]] |