Piero della Francesca

Persona informo
Naskiĝo	30-an de novembro 1414 (1414-11-30) en Sansepolcro
Morto	12-an de oktobro 1492 (1492-10-12) (77-jaraĝa) en Sansepolcro
Lingvoj	latina • itala
Okupo
Okupo	pentristo • matematikisto • artoteoriisto
Verkoj	Madonna di Senigallia Resurekto Madono de la akuŝo
v • d • r

Piero della Francesca [PJEro DEla franĈEska] (* proksimume 1416^[1] en Borgo San Sepolcro (nun: Sansepolcro), Toskanio; m. 12-an de oktobro 1492 samloke; fakte Pietro di Benedetto dei Franceschi, ankaŭ Pietro Borgliese) estis itala pentristo de la frurenesanco, artoteoriisto kaj matematikisto.

*Madonna del Parto* (Madono de la nasko)

Vivo kaj verkado

Aparte arthistorie gravaj estas liaj freskoj en la preĝejo San Francesco en Arezzo, kiuj estis restaŭritaj ekde 1991 ĝis 1996: La sonĝo de Konstantino, La reĝino de Saba adoras la krucolignon (ambaŭ en la ciklo „Legendo de la vera kruco“). Plua fresko troviĝis kun sia mondfama Madonna del Parto (Madono de la nasko) en la pentrinda vilaĝo (10 km sude de Sansepolcro en Toskanio) en la tiea kapelo. Ekde la multekosta restaŭrado en 1992/93 oni povas rigardadi la freskon en aparte instalita muzeo en la iama bazlernejo de Monterchi.

Pluaj famaj verkoj estas Baptado de Kristo, Pala Montefeltro, Il doppio ritratto dei duchi di Urbino: Battista Sforza e Federico da Montefeltro, e i Trionfi, same kiel la Releviĝo de Kristo.

Li verkis grandaĝe ankaŭ gravajn artteoriajn librojn, kiuj unuavice okupiĝas pri perspektivo, geometrio kaj trigonometrio: De prospectiva pingendi kaj Libellus de quinque corporibus regularibus. Piero della Francesca estis la unua pentristo, kiu provis solvi perspektivajn problemojn helpe de matematiko resp. perfektigi la traktadon de perspektivo per geometriaj kaj matematikaj rimedoj. Krome en Biblioteca Laurenziana en Florenco ekzistas traktaĵo de li nome Del Abaco.

Al liaj lernantoj supozeble apartenus Luca Signorelli kaj Pietro Perugino same kiel matematikisto Luca Pacioli (proksimume 1445-1514).

Sian testamenton li skribis la 5-an de julio 1487. Kvin jarojn poste li mortis blindiĝinte kaj soliĝinte en sia naskiĝloko.

Verkoj

Il Battesimo di Cristo (Taufe Christi), 1440. National Gallery, Londono
Il Polittico della Misericordia (Madono de la kompato), proksimume 1445-1462. Museo Civico, Sansepolcro
La Madonna del Parto (Madono de la nasko), Fresko, proksimume 1450-1455 oder 1475. Museo della Madonna del Parto, Monterchi
San Gerolamo kaj San Gerolamo e un devoto, proksimume 1448-1451. Staatliche Museen zu Berlin kaj Gallerie dell’Accademia, Venecio
Sigismondo Pandolfo Malatesta, 1450/51. Musée du Louvre, Parizo
Sigismondo Pandolfo Malatesta in preghiera davanti a San Sigismondo (Sigismondo Malatesta kaj Sankta Sigismmondo), Fresko, 1451. Tempio Malatestiano, Rimini
La Leggenda della Vera Croce (la legendo de la vera kruco), Fresko, proksimume 1454 ĝis 1459. preĝejo de San Francesco, Arezzo
La Flagellazione (La skurĝado de Kristo), proksimume 1452 aŭ 1460. Galleria Nazionale delle Marche , Urbino
Il Polittico di Sant’Antonio, inter 1460 kaj. Galleria Nazionale dell’Umbria, Perugia
Il Polittico di Sant’Agostino, 1460-1469. National Gallery, Londono kaj Frick Collection, Novjorko kaj Museo Poldi Pezzoli, Milano kaj Museu Nacional de Arte Antiga, Lisbono kaj National Gallery of Art, Vaŝingtono
La Resurrezione (Releviĝo de Kristo), Fresko, proksimume 1460. Museo Civico, Sansepolcro
La Maddalena, Fresko, proksimume 1466. katedralo, Arezzo
Ercole, Fresko, um 1470. Isabella Stewart Gardner Museum, Bostono
Il doppio ritratto dei duchi di Urbino: Battista Sforza e Federico da Montefeltro, e i Trionfi (Duobla portreto de la gedukoj de Urbino: Battista Sforza kaj Federico da Montefeltro), diptiko, 1465/66 aŭ proksimume 1473. Galleria degli Uffizi, Florenco
La Pala Montefeltro (Maria kun fileto, ĉirkaŭataj de sanktuloj), 1459-1462 aŭ 1465. Pinacoteca di Brera, Milano
La Madonna col Bambino e quattro Santi, inter 1450 kaj 1470. Clark Art Institute, Williamstown (Masaĉuseco)
La Madonna di Senigallia (Madono kun fileto), 1472. Galleria Nazionale delle Marche, Urbino
La Natività (La naskiĝo de Kristo), 1470. National Gallery, Londono

Traktaĵoj

De prospectiva pingendi. Eldonita far G. Nicco-Fasola. Florenco 1984.
Trattato d’abaco. Eldonita far Gino Arrighi. PiZo 1970.
De corporis regolaribus. Eldonita far G. Mancini. Romo 1909.

Literaturo

Carlo Bertelli: Piero della Francesca. Leben und Werk des Meisters der Frührenaissance. Kolonjo 1992, ISBN 3-7701-3058-8
Birgit Laskowski: Meister der italienischen Kunst – Piero della Francesca. Ullmann/Tandem, 2007, ISBN 3-8331-3753-3
Anna Maria Maetzke: Piero della Francesca. Silvana Editoriale, Milano 1998, ISBN 88-8215-124-7
Bernd Roeck: Mörder, Maler und Mäzene. Piero della Francescas „Geißelung“. Eine kunsthistorische Kriminalgeschichte. eldonejo C. H. Beck, Munkeno 2006, ISBN 3-406-55035-5

Referencoj

↑ On the Sphere and the Cylinder; On the Measurement of the Circle; On Conoids and Spheroids; On Spirals; On the Equilibrium of Planes; On the Quadrature of the Parabola; The Sand Reckoner (1450-1460). Alirita 2013-07-13.

Eksteraj ligiloj

Kategorio Piero della Francesca en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)

Retpaĝo Progetto Piero della Francesca Arkivigite je 2006-05-07 per la retarkivo Wayback Machine
Piero della Francesca Arkivigite je 2014-01-22 per la retarkivo Wayback Machine
ekspozicio Arezzo
Italienwelten germane

En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Piero della Francesca en la germana Vikipedio.

Kategorioj