Casgliad o 39 llyfr hynafol sy'n ffurfio ysgrythur ganonaidd yr Iddewon yw'r Hen Destament. Gyda'r Testament Newydd mae'n ffurfio y gyntaf o ddwy brif ran y Beibl Cristnogol. Mae'r enw yn tarddu o'r gair Lladin am "gyfamod" ac yn cyfeirio at y ffaith ei fod yn cael ei ystyried yn gyfamod rhwng yr Israeliaid a Duw, thema a geir dro ar ôl tro ynddo. Mae'r llyfrau'n honni rhychwantu'r cyfnod rhwng creu'r Bydysawd a chwymp Adda ac Efa hyd at tua 400 CC. Fe'u rhennir yn draddodiadol yn dair rhan: y Tora neu'r Pumlyfr (y pum llyfr cyntaf a gysylltir â Moses), Llyfrau'r Proffwydi (llyfrau 'hanes') a'r Hagiograffa (Hebraeg: Kethubim) diweddarach a ychwanegwyd yn y ganrif gyntaf OC (h.y. y Salmau, Caniad Solomon, a.y.y.b).
Trefn Iddewaidd
Pumlyfr (Tora)
Llyfrau'r Proffwydi (Nevi'im)
- Y deuddeg Proffwyd Lleiaf (Trei Asar):
- Llyfr Hosea
- Llyfr Joel
- Llyfr Amos
- Llyfr Obadeia
- Llyfr Jona
- Llyfr Micha
- Llyfr Nahum
- Llyfr Habacuc
- Llyfr Seffaneia
- Llyfr Haggai
- Llyfr Sechareia
- Llyfr Malachi
Hagiograffa (Ketuvim)
|
Yn nhrefn Gristnogol:
|
|
---|
Prif adrannau | Y Beibl Hebraeg/ Yr Hen Destament (y rhag-ganon) | |
---|
Y dewteroganon a'r apocryffa | |
- Tobit
- Jwdith
- Ychwanegiadau at Esther
- 1 Macabeaid
- 2 Maccabeaid
- Doethineb
- Eclesiasticus
- Baruch / Llythyr Jeremeia
- Yr Ychwanegiadau at Lyfr Daniel
|
---|
Uniongred yn unig |
- 1 Esdras
- 2 Esdras
- Gweddi Manase
- Salm 151
- 3 Macabeaid
- 4 Macabeaid
- Caniadau
|
---|
Tewahedo Uniongred |
- Enoc
- Jiwbilïau
- 1, 2, a 3 Meqabyan
- Ychwanegiadau at Baruch
- Y canon ehangach
|
---|
Syrieg |
- Llythyr Baruch
- Salmau 152–155
|
---|
|
---|
Y Testament Newydd | |
---|
|
---|
Israniadau | |
---|
Datblygiad y canon |
- Canon yr Hen Destament
- Canon y Testament Newydd
- Antilegomena
- Canon y Beibl Hebraeg
- Canon y Beibl Cristnogol
- Hanes y Beibl
|
---|
Llawysgrifau |
- Sgroliau'r Môr Marw
- Pumllyfr y Samariaid
- Cyfieithiad y Ddeg a Thrigain
- Targum
- Diatessaron
- Peshitta
- Vetus Latina
- Y Fwlgat
- Y Testun Masoraidd
|
---|
Gweler hefyd | |
---|
|