Unix

Desendolcador(es)	Bell Labs (es) , Ken Thompson (es) , Dennis Ritchie y Brian Kernighan
Versión inicial	1969
Escritu en	Llinguaxe de programación C y Llinguaxe ensamblador
Tipu	proyeutu y clase
Orixe del nome	Multics
Más información
Sitiu web	Web oficial
Etiqueta de Stack Exchange	Stack Exchange
← Multics Plan 9 from Bell Labs (es) →

Unix® (o UNIX) ye un sistema operativu portable, multitarea y multiusuariu; desendolcáu de primeres por un grupu de trabayadores de los llaboratorios Bell d'AT&T, ente los que figuren Ken Thompson, Dennis Ritchie y Douglas McIlroy.

Güei, la pallabra UNIX emplégase pa dellos conceutos dependiendo del contestu nel que ye usada. Esto lleva a tracamundios:

• UNIX, la familia: dende'l puntu de vista téunicu, UNIX refierse a una familia de sistemes operativos que comparten unos criterios de diseñu y interoperabilidá en común. Esta familia caltién más de 100 sistemes operativos desendolcaos en 20 años. De toes maneres, ye importante amosar qu'esta definición nun quier dicir necesariamente qu'estos sistemes operativos compartan códigu o cualesquier propiedá inteleutual.
• UNIX, el sistema operativu orixinal: dende'l puntu de vista históricu, UNIX refierse a la subfamilia de sistemes operativos que descienden de la primer implementación orixinal d'AT&T. El terminu descendencia tien qu'interpretase como trabayos remanecíos que comparten propiedá inteleutual cola implementación orixinal.
• UNIX, la marca: dende'l puntu de vista llegal, Unix ye una marca de mercáu. Dicha marca ye propiedá de “The Open Group”, una organización d'estandarización que dexa l'usu de la marca a cualquier sistema operativu que cumpla colos sos estándares espublizaos. Too ello independientemente de que'l sistema operativu en cuestión seya descendiente o clónicu del Unix orixinal. Resumiendo, la marca Unix nun ye propiedá de nenguna compañía.

Les families UNIX más significatives son:

• AT&T: la familia que tevo'l so orixe nel UNIX d'AT&T. Considerada la familia UNIX "pura" y orixinal. Los sos sistemes operativos más significativos son UNIX System III y UNIX System V.
• BSD: familia orixinada pol llicenciamientu d'UNIX a Berkely. BSD incorpora propiedá inteleutual que nun bien d'AT&T, la primer implementación de los protocolos TCP/IP que dieron orixe a Internet.
• AIX: esta familia xurde pol llicenciamientu d'UNIX System III a IBM.
• Xenix: familia que bien de la merca de los derechos orixinales d'AT&T por SCO.
• GNU: En 1983, Richard Stallman anunciara'l Proyeutu GNU, un ambiciosu esfuerciu pa facer un sistema asemeyáu a Unix, que pudiera distribuíse llibremente. El software desarrolláu por esti proyeutu -- por exemplu, GNU Emacs y GCC -- tamién ye parte fundamental d'otros sistemes UNIX. En 1991, cuando Linus Torvalds entamó a proponer el kernel Linux y a xuntar collaboradores, les ferramientes GNU yeren la meyor opción. Al combinase los dos elementos, formóse la base del sistema operativu (basáu en POSIX) que güei conocemos como GNU/Linux o Linux, a seques. Les distribuciones basaes nel kernel, el software GNU y otros paquetes amestaos —ente les que pue mencionase a Debian GNU/Linux o Fedora— son aguaño perpopulares tanto ente los usuarios domésticos como nel mundu empresarial. Linux tien un orixe independiente, polo que ye un clónicu d'UNIX y non un UNIX nel sentíu históricu.

Les rellaciones ente estes families son les que vienen darréu, n'orde cronolóxicu (aproximáu):

• La familia BSD xurde del llicenciamientu del UNIX orixinal d'AT&T.
• Xenix tamién xurde por llicenciamientu del UNIX orixinal d'AT&T, anque entá nun yera propiedá de SCO.
• AIX xurde por llicenciamientu d'UNIX System III, pero tamién incorporta propiedá inteleutual de BSD.
• La familia orixinal AT&T incorpora illegalmente propiedá inteleutual de BSD n'UNIX System III r3.
• La familia AIX vuelve incorporar propiedá inteleutual de la familia AT&T, esta vuelta procedente d'UNIX System V.
• GNU/Linux incorpora propiedá inteleutual de BSD, gracies a qu'ésti tamién lliberase con una llicencia de códigu abiertu nomada Open-source BSD.
• Anque nun ta demostráu, creese que GNU/Linux incorpora propiedá inteleutual d'AIX, gracies a la collaboración d'IBM na versión 2.4 del so nucleu (kernel).

• Solaris de Sun Microsystems.
• AIX d'IBM.
• HP-UX de Hewlett-Packard.
• Debian GNU/Linux del proyeutu Debian.
• Ubuntu GNU/Linux de Canonical.
• Red Hat Linux de Red Hat.
• Fedora de Red Hat.
• SuSE Linux de Novell.
• Tru64 UNIX de Compaq (enantes Digital).
• SCO UnixWare de Santa Cruz Operation.
• UX/4800 de NEC.
• IRIX de SGI.

• Sistemes Unix del Open Group