El derechu constitucional ye una caña del derechu públicu que'l so campu d'estudiu inclúi l'analís de les lleis fundamentales que definen un Estáu. Amás ésta tien la posibilidá de trate dende'l puntu de vista tantu formal, como material. D'esta manera, ye materia d'estudiu tou lo relativo a la forma d'Estáu, forma de gobiernu, derechos fundamentales y la regulación de los poderes públicos, incluyíes les rellaciones ente los poderes públicos y ciudadanos.^[1]

Poder políticu

Clásicamente, el poder conozse como l'habilidá d'influyir nel comportamientu d'otres persones por que cumplan lo que se-yos solicita o ordena. Nesi sentíu, un órganu tien poder cuando tien capacidá de coerción pa faer cumplir los sos mandatos imperativos. El significáu actual nes democracies lliberales va amestáu a la esistencia d'una llexitimidá democrática, y a l'atribución de capacidá dispositiva acorde al criteriu d'oportunidá política. Asina, el conceutu se contrapone al poder que s'atribúi a l'Alministración o a los órganos xudiciales, pos estos tienen una voluntá qu'hai de tar fundada nun testu llegal, esto ye, tienen una capacidá reglada que les sos decisiones enxamás pueden basase en criterios d'oportunidá. Esti poder precisa un fortísimo respaldu popular o topase venceyáu a grupos de presión o factores de poder.

Constitución

La Constitución ye'l testu de calter xurídicu-políticu, frutu del poder constituyente qu'enconta (según el normativismo) tol ordenamientu, asitiándose nél como norma que recueye, define y crea los poderes constituyíos llindándolos al serviciu de les persones. Amás, va tener el calter de norma suprema, de manera que va prevalecer sobre cualesquier otra que fuera posterior y contraria a ella (xerarquía constitucional). Al dicir de Kelsen, ye la norma que da lóxica a tol sistema. El derechu común va surdir d'ella por mecanismos de derivación y aplicación.

Estructura formal

Asina, la estructura formal d'un testu constitucional establecida pola doctrina sería la siguiente:

• Xustificación del propiu poder constituyente orixinariu.
• Soberanía nacional.
• Poderes constituyíos.
• Enumeración de derechos fundamentales (parte dogmática).

Estructura material

Per otru llau, la estructura material del testu constitucional ye la siguiente:

• Preámbulu
• Parte dogmática (garantíes individuales)
  • Derechos fundamentales sustantivos.^[2]
  • Derechos fundamentales procesales.^[3](anque estos tendríen de tar de xuru regulaos nos códigos de procedimientu civil, penal, llaboral, etc; Non na carta política como regla fundamental)

Ye importante tomar en cuenta que Nicolas Maquiavelo punxo'l términu Estáu nel so llibru de realismu políticu El Príncipe, y que Montesquieu, nel so Del espíritu de les lleis, plantega al Estáu so la norma positiva y non so la voluntá del líder del Estáu.

Principios doctrinales

División de poderes

En tou rigor tien de dicise 'división del poder' en distintes funciones, o 'división tripartita del poder' siendo trés les clásiques. Dexa un efectivu control internu y esternu. El modelu puru proyeutaba una situación de total independencia ente los trés espresiones del poder (llexislar, executar lo llexislao y decidir los derechos de los particulares)

Estáu de derechu

Ésti créase cuando toa aición social y estatal atopa sustentu na norma; ye asina que'l poder del Estáu queda subordináu al orde xurídicu vixente por cumplir col procedimientu pa la so creación y ye eficaz cuando s'aplica na realidá con base nel poder del estáu al traviés de los sos órganos de gobiernu, creando asina un ambiente de respetu absolutu del ser humanu y del orde públicu.

Sicasí, nun basta con qu'esista una autoridá pública sometida al derechu. Pa tar en presencia d'un verdaderu y auténticu Estáu de derechu, l'ordenamientu xurídicu del respeutivu estáu, tien d'axuntar una serie de carauterístiques que dan orixe a un estáu de derechu real o material. El conceutu d'estáu de Derechu esplicar por dos nociones: L'Estáu de Derechu en sentíu formal y l'Estáu de Derechu en sentíu material.

Soberanía nacional

Ye un conceutu ideolóxicu surdíu de la teoría política lliberal, que puede remontase a Locke y Montesquieu (finales del sieglu XVII n'Inglaterra, sieglu XVIII en Francia). Fai pertenecer la soberanía a la nación, una entidá astracto y único, venceyada de normal a un espaciu físicu (la terra patria o patria), a la que pertenecen tanto los ciudadanos presentes, como asina tamién los pasaos y futuros, y defínese como cimeru a los individuos que lu componen. Tamién consiste na capacidá tanto xurídica como real de decidir de manera definitiva y eficaz en tou conflictu qu'alterie la unidá de la cooperación social; territorial en casu necesariu ya inclusive contra'l derechu positivu y amás d'imponer la decisión de tolos habitantes del territoriu.

Derechos fundamentales

Los derechos o facultaes básiques y inalienables que se reconocen nun ordenamientu a los seres humanos. La teoría del derechu natural supón que tendríen de reconocese a tou home en cualquier ordenamientu.

Estabilidá constitucional

La Constitución hai de sirvir de marcu xurídicu pa la xustificación del poder políticu, y por ello hai de gociar de ciertu grau d'estabilidá nel so testu, soportando'l pasu de socesivos gobiernos ensin necesidá de camudar la so lletra. Por ello, el cambéu de la norma suprema ta sometida a una gran cantidá de restricciones, destacando especialmente'l requisitu de mayoríes especialmente cualificaes pa les votaciones sobre la so alteración.

Supremacía constitucional

Conceutu procedente del perantiguu precedente jurisprudencial «Marbury contra Madison», y que supón la estructuración del ordenamientu xurídicu nuna pirámide xerárquica na que la Constitución ocuparía'l cumal. Asina, la supremacía supón el puntu más altu na escala xerárquica normativa, de manera que cualquier norma posterior y contraria que eventualmente entrara en choque cola norma suprema provocaría la nulidá de la norma inferior. El mayor desenvolvimientu d'esti conceutu deber a la Teoría pura del Derechu de Hans Kelsen.

Rixidez constitucional

La rixidez constitucional ye un conceutu, según el cual, la norma suprema hai de designar un procesu específicu pal so propiu cambéu, distintu al procedimientu utilizáu davezu pa la producción normativa infraconstitucional. Otra manera, fálase de flexibilidá constitucional cuanto más similar ye'l procesu de reforma al de creación llexislativa ordinaria.

Los graos de rixidez constitucional dependen d'una serie de factores disyuntivos:

• si l'órganu reformador ye creáu y escoyíu especialmente pa la reforma o ye unu de los que davezu funcionen
• el númberu d'instituciones polítiques que'l so consentimientu tien d'allegar pa poder reformar la Constitución
• les mayoríes esixíes pa la reforma *la participación

del pueblu, que puede ser direuta (al traviés d'un referendu) o indireuta (al traviés d'eleiciones pa una nueva asamblea que tendrá de ratificar o redactar la reforma)

Control de constitucionalidá y Control de Convencionalidad

La Constitución tien calter de norma suprema, y poro, el so cumplimientu hai de tar garantizáu pol ordenamientu xurídicu nel so funcionamientu cotidianu. Asegurar que nun se viole la norma constitucional colos actos de los poderes constituyíos ye'l control de constitucionalidá

Choque normativu o Conflictos Normativos

En casu de que dos normes xurídiques tuvieren un conteníu incompatible ente sigo, produzse'l llamáu choque normativu. L'exemplu más llargamente utilizáu pa ilustrar un choque normativu, pasa por concebir una situación na qu'una norma ordenara la realización d'un determináu comportamientu, y al empar, otra norma distinta prohibiera la realización de tal comportamientu.

Pa resolver los choques ente normes, acorde de primeres de coherencia del ordenamientu xurídicu, recurrir a una serie de criterios qu'establecen qué norma prevalez, y qué norma se ve derogada.

• Xerarquía: La xerarquía normativa supón la esistencia de normes de distintu rangu, de manera que aquella que tea nun pasu cimeru de la escala, destrúi a la norma inferior.
• Temporalidá: Nel supuestu de que dos normes d'igual rangu sufran un choque normativu, la norma posterior nel tiempu deroga a la norma anterior.
• Especialidá: Nel casu de qu'esistan dos normes d'igual rangu sufriendo un choque, aquella norma que busque la regulación más específica de la materia prevalez sobre la norma más xeneral.
• Prelación axolóxica: tendría d'aplicase aquella norma que tea tutelando un derechu cimeru na escala de valores constitucional (vida cimera a propiedá, v.gr.)

Campos del derechu constitucional

El derechu constitucional, en sentíu ampliu, estudia los siguientes campos:

• Teoría del poder
• Teoría del Estáu
• Teoría de la Constitución
• Teoría de los derechos humanos

Ver tamién

• Bill of Rights
• Derechu d'interés públicu
• Derechu eleutoral
• Derechu procesal constitucional
• Reforma constitucional
• Sufraxu

Referencies

Bibliografía

• Bilbao Ubillos, J.M. (1997). La eficacia de los derechos fundamentales nes rellaciones ente particulares. Madrid: Centru d'Estudios Constitucionales. ISBN.
• Brage Camazano, J. (2005). Les llendes a los derechos fundamentales. Madrid: Dykinson. ISBN.
• Bidart Campos, Germán J. (2007. 5 Tomos). Tratáu Elemental de Derechu Constitucional Arxentín. Buenos Aires: Ediar. ISBN 950-574-079-4.
• Dalla Vía, Miguel Ángel (2004 1ª Edición). Manual de Derechu Constitucional. Buenos Aires: Editorial: Lexis Nexis. ISBN 978-987-1178-04-9.
• GÜERTA OCHOA, Carla, Conflictos normativos, Ed. UNAM-IIJ, Méxicu, 2003.
• Haro, Ricardo. (2001). El “Per Saltum” na Xusticia Federal Arxentina. Academia de Nacional de Derechu y Ciencies Sociales de Córdoba. ISSN 1138-4824, Nᵘ 5,.

• Jované Burgos, Jaime Javier (2010-2011). Manual de Derechu Constitucional Panamiegu (Tomu I y II). Panamá (Panamá): Editorial Cultural Portobelo. ISBN 978-9962-52-602-5.
• Jované Burgos, Jaime Javier (2012). Tribunales o Cortes Constitucionales n'Europa. Panamá (Panamá): Editorial Cultural Portobelo. ISBN 978-9962-52-667-4.
• Lopresti, Roberto Pedro (2007). Constituciones del Mercosur. Segunda Edición. Buenos Aires: Editorial La Llei. ISBN 987-03-1077-8.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Derechu constitucional.