| Dialäkt: Schwäbisch |
Als Ballett (abgleidet vom italienischa Wort „ballare“ = danza, bzw. vo „balletto“, d Vrkleinerongsform vo „ballo“ = Danz) bezeichnet-ma dui Darstellong vo-ra danzda Konschtform mit Musik uff dr Bihne vo-ma Theatr.
A Ballett kôô entwedr a reins Schau- ond Pronkstick sei odr a dramadischa Kunschtform, wo de Zuaschauer a ganza Gschicht vrzehlt. Beim ledschdera Fall schbricht mr vo-ma Handlongsballett, wo en dr Regl selbschdendig drherkommt. S Schau- ond Pronkstick drgega fendet mr meischdens als Eilag en-ra andra Gaddong, zom Beischbiil en-ra Opr, en-ra Operedde, em-ma Musical odr em-ma Drama, seldener als selbschdendiga Form.
Boide Gaddonga fendet mr scho em klassischa Aldrdom. Deet fellt dui Uffgab em Chor vom antika Drama zua, wia mr uff zeitgenessische Abbildonga seha kôô. Allerdengs hend dia uralde Forma so guat wia nix mit-em Ballett us dr Neizeit zo doa. Des hôt sein Urschbrong en dr Renaissance. Em 15. Jôhrhondert ischt s Ballett a heefischa Kunschtform, bsonders ausprägt en Frankreich. Deet geit’s au Ballett-Eilaga en vrschiidene Trageeda, doils mit ond doils ohne Gsang. Em 18. Jôhrhondert fend-mr s Ballett en dr franzeesischa Opr, ond zwar en de sognannde „Intermedien”. Dô drondr vrstôht-mr Eilaga, wo zonägscht amôl ibrhaupt nix mit dr eigentlicha Handlong zo doa hend. So nôch ond nôch vrselbschdendigt sich s Ballett ond mausret sich zo-ra oigastendiga Kunschtform, wo oft an ganza Ôbed ausfillt.
De erschde ganz grauße Ballett entstandet em 19. Jôhrhondert, zom Beischbiil 1841 em Adolphe Adam sei „Giselle“, 1870 em Léo Delibes sei „Coppélia“. So om dui Zeit rom keimt au en Russland a bedeidenda Ballett-Kuldur, bsonders mit „Schwanensee“ ond „Dornröschen“, boide mit dr Musik vom Peter Tschaikowski. Em friha 20. Jôhrhondert setzt dr Sergei Djagilew kinschtlerische Schwerponkt, zerscht en Russland ond schbätr au außerhalb vo seira Hoimet. Dr sell regt vrschiidene Kombonischda drzua ôô, Ballett-Musika zo schreiba, zom Beischbiil sein Landsmôô Igor Strawinski ond da Franzosa Maurice Ravel. 1911 grendet dr Djagilew z Paris d „Ballets Russes“, reist mit sellra Trubbe en ganz Eiropa rom ond leest ibrall Begeischtrongsstirm aus. So kommt’s, dass sich dui Ballett-Konscht em Lauf dr Zeit au en soddiche Lendr etabliira kôô, wo vôrher dô drmit et viil am Huat ghet hend, zom Beischbiil en England, en Deitschland ond en de USA.
Em alemannischa Schbrôchroom erleabt s Ballett a bsondra Bliadezeit nôch-em Zwoida Weltkriag durchs Schaffa vom briddischa Choreografa John Cranko am Wirdabergischa Staatstheatr en Stuegert.
Commons: Ballett – Sammlig vo Multimediadateie