nr rej. A/947/1-3 z 1 września 1983 r.[1] | |
Kamienice widziane od ul. Wielkie Garbary w 2023 r. | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Adres |
ul. Wielkie Garbary 7 |
Styl architektoniczny | |
Położenie na mapie Torunia | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego | |
53°00′37″N 18°36′36″E/53,010278 18,610000 |
Kamienice przy ul. Wielkie Garbary 7 w Toruniu – zespół trzech funkcjonujących razem kamienic, znajdujący się w Nowym Mieście w Toruniu. Wpisany do rejestru zabytków.
Kamienice zostały zbudowane na działkach garbarskich[2], pierwotnie pełniły funkcję domów rzemieślniczych[3]. Kamienicę środkową wzniesiono w XV w.[a], kamienicę południowo-wschodnią w XVI w., a kamienicę północno-zachodnią – w XVII w. Obiekty od początku funkcjonują razem[4].
Kamienica północno-zachodnia, pierwotnie gotycka, przeszła w XVII w. gruntowną przebudowę. Od XVII/XVIII w. mieścił się w niej szpital św. Katarzyny, do którego w połowie XVIII w. przyłączono szpital św. Marii Magdaleny. W 1831 roku część frontową ponownie przebudowano, z tego okresu pochodzi klasycystyczna fasada[3].
Do kamienic: środkowej oraz południowo-wschodniej w XVII w. przeniesiono szpital św. św. Piotra i Pawła[3]. W XIX wieku wnętrze środkowej kamienicy przekształcono poprzez wprowadzenie kilku mniejszych pomieszczeń[4], a w okresie międzywojennym tylną izbę zaadaptowano na kaplicę i dobudowano prezbiterium[3].
W latach 1797–1806 w budynkach mieściło się więzienie, a w czasie wojen napoleońskich zespół kamienic uległ zniszczeniu. Niedługo potem, po przeprowadzeniu remontu, ponownie urządzono szpitale, które w 1838 roku zostały przekształcone w nowomiejski szpital mieszczański Neustaedtischer Buergerhospital[3].
Z okazji 400. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika w 1873 roku przy Wielkich Garbarach 7 odbyło się uroczyste polskie zgromadzenie naukowe[4]. Po wybudowaniu nowego szpitala przy ul. Przedzamcze, od 1904 kamienice przy ul. Wielkie Garbary przeznaczono jako mieszkania dla pracowników szpitala. W 1936 roku odkryto elewacje gotyckie, a w 1982 roku rozpoczęto remont kamienic. W wyremontowanych domach miał mieścić się hotel dla pielęgniarek[2]. W 1992 roku zespół kamienic został zakupiony przez Pomorski Bank Kredytowy S.A.[4][3], użytkowany jest przez Bank Pekao S.A. w Warszawie I Oddział w Toruniu[3].
W skład zespołu wchodzą trzy kamienice. Zostały one skonstruowane na rzutach prostokątów oraz wzniesione z cegły na zaprawie wapiennej, na kamiennych fundamentach[3].
Kamienica północno-zachodnia jest barokowa[4], podpiwniczona, dwukondygnacyjna, z zamkniętymi łukiem koszowym drzwiami wejściowymi w południowo-zachodnim narożu oraz głównym wejściem w osi elewacji północnej. Fasada klasycystyczna, trzyosiowa, zdobiona gzymsami, z płytkim cokołem. Pomieszczenia ułożone są w trzech traktach. Dach obiektu jest dwuspadowy, z trójkątnym szczytem od strony południowo-zachodniej oraz naczółkiem od północnego wschodu[3].
Budynek środkowy gotycki[4], podpiwniczony, dwukondygnacyjny, z pomieszczeniami w dwóch traktach. Fasada w dolnej części czteroosiowa[3], z profilowanymi łukami blend i portalu[4], w górnej trzyosiowa[3]. Zachowane drzwi wejściowe pochodzą z renesansu[4]. Dach dwuspadowy z naczółkami[3], pochodzi z przełomu XV i XVI wieku[5].
Kamienica południowo-wschodnia (przybudówka środkowego obiektu) jest renesansowa[4], podpiwniczona, dwukondygnacyjna, z pomieszczeniami w dwóch traktach[3]. Fasada dwuosiowa, z fryzem dzielącym kondygnacje. Dach obiektu jest dwuspadowy, z trójkątnym szczytem od strony południowo-zachodniej oraz naczółkiem od północnego wschodu. W piwnicy zachowały się sklepienia kolebkowe[3].