Charakterystyka
Carillon powstał w XVI wieku we Flandrii (pierwsza pisemna wzmianka – 1510 rok), gdzie tamtejsi ludwisarze osiągnęli mistrzostwo w swoim rzemiośle i uczynili z niego sztukę. Największe skupiska historycznych carillonów można spotkać w Belgii, Holandii oraz w północnych Francji i Niemczech, gdzie ciągle są w użyciu podnosząc rangę i atrakcyjność miast i napawając dumą ich mieszkańców.
Carillony w Polsce
Carillony koncertowe w Polsce
W Polsce istnieją trzy carillony koncertowe. Wszystkie znajdują się w Gdańsku. Od roku 1999 na przełomie lipca i sierpnia organizowany jest z ich użyciem coroczny Gdański Festiwal Carillonowy, podczas którego występują najwięksi światowi wirtuozi tego instrumentu.
- Carillon w Ratuszu Głównomiejskim w Gdańsku – pierwszy instrument na tej wieży był 14-dzwonowym kurantem, zainstalowanym w 1561 r. i działającym tylko w trybie automatycznym. Pierwszy koncert odegrano 23 września 1561 r. z okazji zamontowania na iglicy pozłacanej figury króla Zygmunta II Augusta[2]. Instrument został zniszczony podczas bombardowań w 1945 r. (trzy ocalałe dzwony wiszą przy wejściu do wieży Ratusza). W roku 2000 na wieży Ratusza zainstalowano nowy 37-dzwonowy carillon, wykonany przez holenderską wytwórnię dzwonów i carillonów Royal Eijsbouts w Asten. Instrument jest w stroju średniotonowym, nawiązując do brzmienia historycznych dzwonów. Koncerty na nim odbywają się w każdą sobotę o godzinie 12.05. Carillon ten działa również co godzinę w trybie automatycznym w godzinach 8-20.
- Carillon w kościele św. Katarzyny w Gdańsku – pierwszy carillon, liczący 35 dzwonów, zamontowano w 1738 roku i przetrwał do pożaru w 1905 r. Kolejny carillon działał w latach 1910-1942. Obecny instrument z 50 dzwonami i łącznej wadze około 16 ton zainstalowano w latach 1989/1998. Koncerty na tym instrumencie odbywają się w każdy piątek. Po pożarze wieży nie wznowiono jeszcze trybu gry automatycznej.
- Carillon mobilny w Gdańsku – zainstalowany na przyczepie samochodowej, składa się z 48 dzwonów o wadze od 9 do 845 kg. Gra okazjonalnie.
- Carillon w Częstochowie na Jasnej Górze – składa się z 36 dzwonów zainstalowanych na wieży klasztornej. Zbudowany został w belgijskim Mechelen na początku XX wieku. Oddany do użytku w 1906 roku, co kwadrans wygrywa różne melodie religijne, jednak tylko w trybie automatycznym. Odrestaurowany w 2000 roku, jednak bez klawiatury do gry ręcznej. Okiennice są całkowicie zablokowane szklanymi szybami, żeby dzwony w nocy nie budziły zakonników (tych w klasztorze mieszka obecnie 117), stąd słaba słyszalność instrumentu.
- Carillon w bazylice Matki Boskiej Bolesnej Królowej Polski w Licheniu Starym – instrument składa się z 25 dzwonów o wadze 1050 kg zawieszonych w kolumnadzie frontonu świątyni. Zbudowany w 2004 roku. Wygrywa melodie religijne o godz. 11.35, 15.00 i 15.35[3].
Kuranty w Polsce
- Kurant w Kartuzach – zbudowany przez firmę Royal Eijsbouts z Niderlandów.
- Kurant na wieży bazyliki św. Antoniego w Rybniku – składa się z 15 dzwonów, wygrywa melodię ,,Antoni, Patronie ty nasz" kilka razy dziennie
- Kurant na wieży ratusza w Lesznie – składa się z 12 dzwonów wygrywających kilkanaście razy dziennie różne melodie. Jest on prezentem holenderskiego Stowarzyszenia Kręgu Przyjaciół Deurne-Leszno, ufundowanym w 2002 roku.
- Parafia Chrystusa Sługi w Ełku. Instrument wygrywa kilka razy dziennie melodie religijne, m.in. 0 12.00, 15.00 i 21.00
- Kurant na wieży ratusza w Poznaniu – zbudowany w 2003 roku. Wygrywa melodię hejnału miasta między godz. 7.00 a 21.00.
- Kurant na Politechnice Częstochowskiej – zbudowany w 2002 roku. Jest częścią wolno stojącego mechanizmu zegarowego ustawionego przed budynkiem Wydziału Inżynierii Procesowej, Materiałowej i Fizyki Stosowanej. Składa się z 10 dzwonów. Wygrywa melodie: Gaude Mater Polonia i Gaudeamus Igitur.
- Kurant umieszczony wewnątrz wolno stojącej dzwonnicy kościoła św. Agnieszki i św. Jakuba w Nysie – zbudowany w 2002 roku jako część mechanizmu zegarowego.
- Kurant w kościele Wszystkich Świętych w Poznaniu – składa się z 8 dzwonów. Zbudowany w 2004 roku. Wygrywa melodie religijne.
- Kurant w kościele franciszkanów w Sanoku – składa się z 8 dzwonów o wadze 250 kg zawieszonych na wieży. Zbudowany został w 2005[4]. Wygrywa różne melodie religijne co trzy godziny między 6:00 a 21:00.
- Kurant w kolegiacie św. Anny w Krakowie – zbudowany w 2006 roku. Wygrywa różne melodie religijne.
- Kurant w kościele Miłosierdzia Bożego i św. Faustyny w Toruniu – składa się z 15 dzwonów.
- Kurant w kościele św. Tomasza w Sosnowcu – 14 dzwonów, sterowane automatycznie, wygrywają melodie religijne.
- Kurant w sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach składa się z 9 dzwonów.
- Kurant w kościele Arka Pana w Krakowie-Bieńczycach.
