Ei avhandling er ei fagleg eller særleg vitskapleg tekst eller ein artikkel. For at teksta kan sjåast på som ei avhandling skal ho vere «ei ferdig og uttømmande utgreiing» om eit emne.
Omgrepet kjem frå det tyske ordet abhandlung.
Ironisk blir uttrykket også brukt om eit alt for langt innlegg i ein debatt, for eksempel at «han kom med ei mindre avhandling om sitt synspunkt.»