Kerkdorp in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
 (Details)
| |||
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Noord-Brabant
| ||
| Gemeente |  Eindhoven
| ||
| Stadsdeel | Woensel-Noord | ||
| Coördinaten | 51° 29′ NB, 5° 26′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 2,16 km² | ||
| Inwoners (2013) |
3.531[1] (1750 inw./km²) | ||
| Overig | |||
| Postcode | 5621, 5626 | ||
| Woonplaats (BAG) | Eindhoven | ||
| Detailkaart | |||
| |||
| Foto's | |||
| |||
| Dorpspomp ter ere van 700-jarig bestaan | |||
| |||
Acht is een kerkdorp volledig ingeklemd tussen de Rijksweg 2 en Eindhoven. Het behoort tot gemeente Eindhoven (stadsdeel Woensel-Noord), in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Acht is per openbaar vervoer te bereiken met buslijn 8. In 2013 had Acht 3.531 inwoners. Hoewel Acht in de loop der tijd aaneen is gegroeid met de stad Eindhoven, heeft het de kenmerken van een kleinschalig dorp en wordt het door de inwoners als zodanig beschouwd. Acht heeft blauwe plaatsnaamborden (komborden) met de plaatsnaam Acht, wat een erkenning is als plaats c.q. dorp. Daarentegen heeft Acht geen eigen postcode en plaatsnaam in het postcodeboek, voor de postadressen ligt Acht binnen Eindhoven.
Op grond van het feit dat er sprake is van "watre" als een der begeerlijkheden in het Achtse zou de naam Acht daarvan afgeleid kunnen zijn. Daarbij moet gedacht worden aan achwa, of aqua. Er liepen inderdaad enige beken op de verder droge heide.
Een andere verklaring is dat de naam Acht is afgeleid van "achte", dat rechtsgebied betekent.
Op het grondgebied van Acht zijn tal van archeologische vondsten gedaan, die wijzen op vroege bewoning. Zo werd op de plaats waar de Ekkersrijt de Oirschotsedijk kruist, tijdens de ontginningen in 1928, een urnenveld aangetroffen. Later zijn nog andere urnenvelden en grafheuvels ontdekt. Ook bestaan er mesolithische en neolithische vindplaatsen. Daarnaast werd in 1992 een vindplaats uit de Romeinse tijd ontdekt.
Acht werd voor het eerst vermeld in juli 1303, toen hertog Jan II van Brabant gemeenterechten verleende:
Er was hier sprake van de grond in de omgeving van Welpscoet waar men moet denken aan de huidige Oirschotsedijk en de Wielewaal. Het was zeer vruchtbare grond met meertjes, beken en grasland. Natuurlijk was de nederzetting ouder dan deze schriftelijke vermelding.
Uiteindelijk was er sprake van twee nederzettingen: Au Acht (Oud Acht), het huidige kerkdorp, en Nij Acht (Nieuw Acht), dat ten westen ervan ligt, waar ontginningen waren.
De heer van Woensel reserveerde in 1307 al het vrije gebruik van de beken en weiden die deel uitmaakten van het oorspronkelijke bezit van de onderdanen, die het eerder vrije eigendom tot het zijne had gemaakt. Hij spreekt daar van het "bos" dat men Achte heet. Het bos strekte zich uit van de Grote Beek tot een strook waar nu het bedrijventerrein Ekkersrijt ligt. Naar het westen toe zal het gebied van Tegenbosch, Hurk en Mispelhoef nog bij het bos hebben gehoord.
Hoewel Acht sinds de Middeleeuwen tot de parochie van Woensel behoorde, was er einde 16e eeuw toch een kapel die vermoedelijk aan Sint-Antonius abt was gewijd. Na 1648 werd deze kapel gesloten en ze is onder meer als tiendschuur en, in de 19e eeuw, als woonhuis gebruikt. In Acht heeft sinds 1715 ook een schuurkerk gestaan.
De huidige kerk, eveneens aan Sint-Antonius abt gewijd, werd gebouwd in 1886. Ze werd uitgebreid in 1928 en 1951.
In de tweede helft van de twintigste eeuw rukte de stad Eindhoven op, met woonwijken en snelwegen, terwijl aan de westzijde de bedrijvigheid van Eindhoven Airport toenam.
Zie ook:
Acht kent diverse bedrijventerreinen. Te Acht bevond zich het Philips-expeditiecentrum ('Complex Acht'), een locatie waarop zich tegenwoordig ook andere expeditiebedrijven hebben gevestigd. Er is een overslagstation voor huisvuilcontainers van vrachtwagens naar het goederenspoor. Voorts is er baksteenindustrie. De MCB had een groot magazijn te Acht.
Acht heeft een katholieke lagere school: de Basisschool Sint Antonius Abt, een stichting Jeugdbelangen, een voetbalvereniging genaamd V.V. Acht (voorheen V.V.A.E.), een toneelvereniging (de Achtse Revue), een stichting "Kracht op Acht" welke initiatieven steunt om de leefbaarheid te bevorderen, een dorpsraad welke zich inzet voor de belangenbehartiging van Acht bij de gemeente Eindhoven en een scoutingvereniging.
