Lah tibo pulo hari rayo,
parak siang tabuah babunyi,
babunyi tabuah tiok surau,
tabuah musajik baitu pulo.
Tabuah (Jawi: تابه ) atau ditarjemahan tabuh adolah alaik buni di Minangkabau saroman gandang nan baukuran labiah panjang. Tabuah tabuek dari bagian balubang batang pohon nan ditutuik jo kulik di salah satu sisinyo. Di tampek lain di Indonesia, alaik iko banamo bedug.[1]
Tabuah acok basobok di dakek surau atau musajik. Alaik iko diguguah untuak manandoan wakatu sumbayang. Salain itu, tabuah dapek dibunian untuk mangumpuan urang jo maagih tau adonyo bala atau kamatian.[2]
Tabuah dilatakan di tampek linduang nan disabuik rumah tabuah. Di istano rajo, ado tabuah nan ukurannyo labiah gadang jo suaronyo labiah nyariang. Tabuah iko disabuik tabuah larangan dek hanyo dibunian apobilo rajo nio mangumpuaan masyarakaik di sakitar istano.[3]
Manuruik asa bahasonyo, tabuah bararti lubang pado batang pohon.[4] Batang pohon nan digunoan iyolah nan panjang. Bantuak tabuah samo jo gandang, tapi babedo ukuran panjangnyo. Pabandiangan panjang tabuah jo gadang cukuik jauah. Ado ungkapan "ka tabuah singkek, ka gandang balabiah" nan manjalehan kaadaan serba tangguang pado batang pohon sahinggo indak dapek dijadian tabuah ataupun gandang.[5]
DI surau atau musajik, tabuah umumnyo dibunian untuak manandoan masuaknyo wakatu sumbayang. Namun, tabuah dapek pulo dibunian untuak panando adonyo kajadian dalam suatu nagari. Dek baitu, tabuah kadang dapek pulo dibunyikan di lua wakatu malakik sumbayang, misalnyo katiko ado kajadian penting.[6] Misalnyo, katiko ado maliang rumah.[7]
Tabuah juo dipagunoan dalam upacaro adaik Minangkabau, saroman pangangkatan raja. Inyo dibunian untuak magih informasi adonyo suatu parayaan, dari acara dimulai sampai diakhiri.
Sangkek Parang Kamang pado 1908, tabuah dibunian dari babagai surau jo musajik untuak maimbau panduduak nan ado di wilayah Kamang sato baparang malawan Balando.[8]
Tabuah bagian juo bagian dari alat kesenian masyarakaik Minangkabau. Sesuai pado fungsi dan bunyi nan dihasilkan, tabuah digunoan sabagai alat musik pengiring tari maupun silek di Minangkabau. Variasi dan kolaborasi bunyi nan dihasilkan mambuek urang tapikaik mancaliak.
Di tangah kamajuan teknologi, fungsi tabuah alah digantian dek pangareh suaro.[9] Namun baitu, babarapo surau dan musajik tuo di Minangkabau masih mampatahankan kabaradaan tabuah, takah Musajik Tuo Kayu Jao jo Surau Latiah.
Di Istano Basa jo Istano Silinduang Bulan, dibuek dua replika tabuah banamo "tabuah mambang di awan" jo "tabuah gagah di bumi". Kaduo tabuah punyo fungsi nan balainan.[10]
Wikimedia Commons mampunyoi media nan bahubuangan jo Tabuah |