Luak Tanah Data marupokan salah satu kawasan konfederasi dari babarapo nagari nan ado dalam wilayah Budaya Alam Minangkabau. Basamo jo Luak Agam sarato Luak Limo Puluah tanamo jo sabutan Luak Nan Tigo.[1][2]
Kawasan Luak Tanah Data marupokan kawasan utamo dalam tradisi masyarakaik Minangkabau, tampek kadudukan Yang Dipertuan Pagaruyuang atau Rajo Alam Minangkabau. Masyarakaiknyo umumnyo manganuik sistem kalarehan Koto Piliang, kalarehan atau aturan nan digagas dek Datuak Katumangguangan. Samantaro Kalarehan Bodi Caniago nan digagas Datuak Parpatiah nan Sabatang mamiliki basis pangikuik di Limo Kaum
Indak ado data nan pasti tantang asa usua namo Tanah Data ko. Namun ado sabuah panafsiran lain dari panggunoan namo Tanah Data ko, iyolah sabananyo bamukasuik Tak Nan Data nna bararti indak ado nan data. Istilah ko batantangan jo mukasuik Tanah Data. Pado kawasan Luak ko memang sulik ditamukan tanah nan datar, malah kondisi geografis kawasan ko babukik jo balambah, sainggo mukasuik indak ado tanah nan data tantu labiah tapek untuak kondisi geografis kawasan luak ko.
Luak Tanah Data marupokan Luak nan partamo kali didirikan, sainggo disabuik Luak Nan Tuo. Banyak paninggalan sijarah nan ditamukan di Luak ko sarupo Sawah Satampang Baniah, Lurah Nan Indak Barangin, Galundi Nan Baselo, Batu Batikam, Balai Nan Panjang, jo Kuburan Panjang. Sabagian di antaronyo bahkan marupokan paninggalan purbakala.
Panduduak Luak Tanah Data pado mulonyo didominasi dek pandatang asa India Selatan.[3] Iko dibuktikan jo banyaknyo gala banuansa India nan dipakai dek Datuak di Minangkabau, umpamo Maharajo nna barasa dari kato Maharaj jo Rajo Indo nan barasa dari kato Rajendra.[4]
Di Luak ko ado pamukiman panduduak banamo Nagari Pariangan, nan dek urang Minangkabau diyakini sabagai Nagari partamo di Minangkabau. Karajaan partamo di Minangkabau pun ado pulo di Luak ko, banamo Karajaan Pasumayan Koto Batu.[5] Dari Luak Tanah Data ikolah kudian urang Minangkabau bakambang jo bapindah ka daerah lain sarupo Luak Limo Puluah jo Luak Agam.[6]
Wilayah Luak Tanah Data malingkungi daerah di sakitar kaki gunuang Marapi bagian selatan sampai ka kaki gunuang Sago bagian timur. Nagari-nagari nan tamasuak ka dalam wilayah Luak Tanah Data iko adolah:[7]
Rantau Nan Kurang Aso Duo Puluah
Rantau Kampar Kiri
Rantau Duo Baleh Koto
Rantau Pasisia Panjang
Ujuang Darek Kapalo Rantaunyo