Tordesillas

Localización
41°30′03″N 5°00′02″O / 41.5009, -5.0005Coordenadas: 41°30′03″N 5°00′02″O / 41.5009, -5.0005
Estado	España
Comunidade autónoma	Castela e León
Provincia	provincia de Valladolid
Capital	Tordesillas
Poboación
Poboación	8.681 (2023) (61,16 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Q107554236 Q107554250
Superficie	141,95 km²
Altitude	704 m
Comparte fronteira con	Bercero (pt) La Seca Serrada (pt) Rueda (pt) Torrecilla de la Abadesa (pt) Nava del Rey Pollos (pt) San Miguel del Pino (pt) Simancas Velilla (pt) Villanueva de Duero (pt) Matilla de los Caños (pt) Geria (pt) Velliza (pt) Villalar de los Comuneros (pt)
Datos históricos
Evento clave 29 de outubro de 1812 Battle of Tordesillas (en)
Identificador descritivo
Código postal	47100
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	47165
Outro
Irmandado con	Ouro Preto Hagetmau Setúbal (1994–)
Ben de interese cultural
Identificador	RI-53-0000212
Páxina web	tordesillas.ayuntamientosdevalladolid.es

Tordesillas é un municipio da provincia de Valladolid, situado 30 km ao suroeste da capital de Castela e León, Valladolid. Está situado a 704 metros de altura sobre o nivel do mar e ten 8.512 habitantes (INE 2008).

Historia

Na alta Idade Media aparece nos documentos co nome de Oterium de Sellis e máis tarde no século XIV evoluciona o topónimo e pódese ver escrita a voz Turresellarum. O topónimo refírese á súa altura, a que está sobre un pequeno outeiro. En latín altarium dá autero que á súa vez se converte en otero e despois otor. (O)TOR significa outeiro, monte e a o inicial adoita caer, polo que queda tor-de sillas.

En orixe foi un alto escarpe fortificado que servía de vixilancia os campos ermos de ao redor que constituían parte da Estremadura castelá. Había outros puntos en igual altura que servían tamén de vixilancia: Zamora, Toro e Simancas.

No século IX, o fillo máis vello de Afonso III chamado García continuou o labor de repoboación destas terras desde León a través de Terra de Campos e Montes Torozos. Ocupou o Otero que máis tarde sería Tordesillas e desde alí dirixiu e centralizou a repoboación con mozárabes e con xentes chegadas desde Asturias e León. Deste xeito pode dicirse que o nacemento de Tordesillas é de orixe asturleonés.

Coa chegada de Almanzor por estas terras houbo un gran retroceso e despoboamento ata que máis tarde, no século XI empeza unha lenta recuperación á fronte do conde castelán Sancho García. Os documentos desta época noméana como Oterdesillas. No século XII pertence ao bispado de Palencia cuxos bispos tiñan palacios dentro dos muros desta praza forte.

Ostenta os títulos de Moi ilustre, antiga, coroada, leal e nobilísima vila^[1][2].

Festas

As festas maiores de Tordesillas teñen lugar no mes de setembro, aínda que os días son variables cada ano. Celébranse en honra da nosa Señora a Virxe da Pena, patroa da Vila e Terra de Tordesillas, cuxa ermida atopar alén do río, e á que se chega en romaría con carros e cabalos engalanados.

As celebracións comezan o día 8 de setembro, día da patroa da Vila, a Virxe da Guía.

Na noite do sábado celébrase o "Desfile de farois", onde participan todas as penas coas súas charangas competindo por ver quen leva o farol máis bonito, que será quen leve o premio. O desfile percorre toda a vila, unha curiosa celebración que ten a súa orixe na rolda da garda nas antigas murallas.

O domingo celébrase a festividade da Virxe da Pena, e o martes ten lugar o polémico "Torneo do Touro de la Vega", declarado de interese turístico rexional, que vén celebrándose desde hai séculos. Durante o torneo, que se rexe por normas propias^[3], o touro é alanceado por persoas a pé ou dacabalo, non podendo alancearlo de novo en caso de estar ferido de morte. Desde o ano 2005, o Partido Animalista Contra o Maltrato Animal (PACMA)^[4] e outras organizacións^[5] maniféstanse contra esta práctica realizando unha manifestación dous días antes do torneo.

Semana Santa

As procesións da Semana Santa Tordesillana, xorden do mesmo xeito que en moitos ámbitos casteláns, nos séculos XVI e XVII. O século XVIII é a época de esplendor das confrarías pero, curiosamente, tamén foi a do seu declive, tan só dous chegaron ata o século XX, cando, nun novo rexurdir, fúndanse nove máis.

A Semana Santa de Tordesillas, foi declarada de interese turístico rexional no ano 1996. Durante estes días as rúas convértense en auténticos museos, e as obras escultóricas de grandes artistas que durmían nos seus templos, recuperan vida e achéganse ao espectador.

Orixes

As súas procesións probablemente xa eran celebradas antes de 1345, posto que nese ano xa está documentada a Orde do Sepulcro que tiña ao seu cargo un Cristo Yacente dentro do Sepulcro. Ao redor de 1400 menciónase a Confraría da Beira Cruz. Con todo, é a partir da predicación de San Vicente Ferrer aos xudeus de Tordesillas en 1412, cando xorden o que coñecemos hoxe como Confrarías de Semana Santa, encargadas de procesionar imaxes da paixón, morte e resurrección de Cristo.

Dentro das procesións que diariamente se celebran en Tordesillas, cabe destacar a Procesión do Encontro Doloroso o mércores pola noite na Praza Maior e a Procesión da Paixón de Cristo o Venres Santo onde se realiza unha procesión dun total de catorce pasos acompañados das súas confrarías titulares.

Mercado da Idade Media

Durante a primeira fin de semana de outubro, as rúas de Tordesillas volven ao medievo.

Estandartes e pendóns colgan dos balcóns do centro histórico da Vila, músicos, malabaristas, saltimbanquis, comedores de lume, señores feudais, damas, príncipes e princesas, monxes, labregos, soldados, bruxas, esmoleiros, trobadores e un sen fin de personaxes realizan entretidos e coloristas pasacalles que percorren o centro histórico. Os tordesillanos participan ataviados con traxes da época e son moitos os artesáns de toda España que aproveitan este escaparate para a promoción dos seus produtos.

O mercado medieval de Tordesillas, celebrouse por primeira vez no ano 1994, data na que se conmemoraba o V Centenario do Tratado de Tordesillas. Desde o ano 1995 a organización correu a cargo da Asociación de Empresarios e Profesionais, e ano tras ano foi incrementando o número de persoas que o visitan, converténdose nun fito da oferta turística e cultural de Castela e León.

Monumentos

Conserva aínda algúns vestixios de muralla de pedra e ladrillo que rodeaba esta poboación. Ten unha ponte medieval, en pedra de cantería con dez ollos de arco apuntado e tajamaré nos alicerces. Na súa orixe esta ponte tiña un castelo de defensa construído a un terzo da entrada. O armazón urbano organízase a partir de dúas rúas perpendiculares que terminan (ou empezan) na praza Maior, seguindo o esquema dos campamentos romanos.

• Plaza Mayor: A súa estrutura actual data do século XVII. É un perfecto cadrado ao que acceden as entradas de catro rúas. Está toda ela porticada e as casas de dous pisos de altura teñen abaixo os locais das tendas. As fachadas presentan grandes ventás e balcóns, deseñados especialmente para presenciar desde eles as festas e os espectáculos. É unha típica praza castelá onde se atopa o Concello.
• Mosteiro de Santa Clara. Está edificado sobre o antigo palacio mudéjar chamado Pelexa de Benimerín (que á súa vez se edificou sobre outro árabe), mandado construír en 1340 por Afonso XI de Castela logo do seu triunfo na Batalla do Salgado, financiado co botín sacado en devandita batalla. Deste xeito conmemorou a vitoria sobre os benimerines africanos que chegaran a Granada requiridos por Mohamed I, vasalo de Castela. O seu fillo Pedro I o Cruel arranxouno e cedeullo en 1363 ás súas fillas Beatriz e Isabel para que o transformasen nun convento.
• San Antolín. Igrexa-museo, onde están recollidas e expostas unha serie de pezas artísticas da propia igrexa e doutras varias da vila, entre as que destaca a tumba dos Alderete. O edificio é unha igrexa do século XVI e XVII, comezada a mediados do XVI e finalizada por Gil de Reynaltos en 1644. As súas naves están cubertas de bóvedas de crucería estreladas e nervaduras que descansan sobre ménsulas en forma de anxos. O máis destacable é a capela dos Alderete que posúe unha balaustrada con pináculos de estilo gótico flamigero.
• Igrexa de Santa María. Se conruyó entre os séculos XVI e XVIII con base gótica e evolución clásica. Consta dunha soa nave, coa cabeceira gótica. Ten un valioso retablo maior trazado polos madrileños Pedro e Juan da Torre, en 1655 e entallo por José de Arroio. Preside no centro a talla da Asunción, con camarín ao que se pode acceder, posible obra de Juan Rodríguez. Ten ademais varios lenzos, algúns asinados. Conta a igrexa cun bo órgano barroco. O órgano é do século XVIII.
• Igrexa de San Pedro. Igrexa gótica de século XVI con planta rectangular de tres naves conformadas por grandes columnas romboidales. O edificio está feito en cantería agás o segundo corpo da torre que está realizado en ladrillo. O máis importante é a capela dos Gaitán, cunha cúpula lanterna e con cuberta de lousa, á moda madrileña. O seu retablo ten columnas salomónicas e presídeo a imaxe da Virxe do Carme, da escola de Gregorio Fernández.

• Igrexa de Santiago. Conta cunha talla importante dunha Inmaculada de escola granadina, seguramente dun seguidor de Alonso Cano.

Notas

Véxase tamén

Outros artigos

Commons ten máis contidos multimedia sobre:  Tordesillas

• Tratado de Tordesillas

Ligazóns externas

• Páxina web oficial de Tordesillas
• Padroado do Toro de la Vega