La faktoj
La 13an de aprilo, pli ol milo da prizonuloj, multaj el kiuj malsanaj kaj tro malfortaj por marŝi plue, estis prenitaj el la urbo Gardelegen kaj truditaj en grandan fojnejon de la bieno Isenschnibbe. La gvardianoj poste barikadis la pordojn kaj incendiigis la benzin-trempitan pajlon. Prizonuloj kiuj klopodis fuĝi el la masakro elfosinte sun la fojnejaj muroj estis mortigitaj de la gvardianoj. La venontan tagon, membroj de SS kaj lokaj helpantoj revenis por aranĝi la pruvojn de la militkrimo. Ili planis kremacii tion kio restis el la kadavroj kaj la fojnejon mem, kaj mortigi eblajn survivantojn. La rapida avanco de la 102a Infanteria Divizio (Usono), tamen, malhelpis, ke la SS kaj komplicoj plenumu tiun planon.
La 14an de aprilo, la 102a Divizio eniris en Gardelegen kaj, la venontan tagon, oni malkovris la barbaraĵon. Ili trovis la kadavrojn de 1 016 prizonuloj en la ankoraŭ fumanta fojnejo kaj najbaraj tranĉeoj, kien la SS-anoj estis metintaj la restaĵojn. Ili ankaŭ intervjuis kelkajn prizonulojn kiuj estis sukcesintaj fuĝi el la fajro kaj el la pafado. Usonarmeaj fotistoj venis tuj por dokumenti la Nazian militkrimon kaj la 19an de aprilo, 1945, la historio de la Gardelegena masakro jam ekaperis en la okcidenta gazetaro. Dekunu prizonuloj survivis la bruligon de la fojnejo kaj estis trovitaj vivaj fare de usonaj soldatoj - nome sep poloj, tri rusoj kaj unu tre vundita franco.
La 21an de aprilo, 1945, la loka komandanto de la 102a Divizio ordonis inter 200 kaj 300 homojn el la urbo Gardelegen doni al la murditaj prizonuloj taŭgan entombigon. En la venontaj tagoj germanaj civiluloj elterigis 586 korpojn el la tranĉeoj kaj rekuperis 430 korpojn el la fojnejo, kaj metis ĉiujn en unuopa tombo.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
