Verwàltung
Schlettstàdt
Kìrch Saint-Georges vu Schlettstàdt
Land	Frànkrich
Region	Grand Est
Département	Bas-Rhin (67)
Arrondissement	Sélestat-Erstein (Unterpräfektur)
Kànton	Schlettstàdt
Kommünàlverbànd	Sélestat
Àmtliga Nàma	Sélestat
Maire	Marcel Bauer (2014-2020)^[1]
Code Insee	`67462`
Poschtlaitzàhl	`67600`
Iiwohner
Iiwohner	19.300
Flech	44,45 km²
Bevelkerungsdicht	434,26 Iiw./km²
Làg
Koordinate	48° 15′ 34″ N, 7° 27′ 15″ E / 48.259444444444°N,7.4541666666667°E / 48.259444444444; 7.4541666666667Koordinate: 48° 15′ 34″ N, 7° 27′ 15″ E / 48.259444444444°N,7.4541666666667°E / 48.259444444444; 7.4541666666667
Heche	165–184 m
Schlettstàdt Schlettstàdt (Frànkrich)
Website
http://www.selestat.fr

Dialäkt: Mìlhüüserisch

Schlettstàdt ìsch a frànzeesche Stàdt ìm Arrondissement Sélestat-Erstein (Kanton Schlettstàdt) im Unterelsàss (Bas-Rhin). As lìegt ìn dr Mìttla vum Elsàss, àm Ìll entlàng. Do ìsch ungfahr d Sprochgranza zwìscha Unterelsassisch ìm Norda un Owerelsassisch ìm Süda.

Geographie

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Schlettstàdt lìegt ìn dr Mìttla vum Elsàss, 22 km ìm Norda vu Colmer un 47 km ìm Süda vu Stroßburg, un uf dr lìnka Sita vu dr Ìll. D Vogesa sìn nìt wit, àwer Schlettstàdt ìsch ìn dr Ewena (sina Heecha geht numma vu 165 bis 184 m).

Dr Tunnel Maurice Lemaire (aui bekànnt unterm Nàma Tunnel vu Sainte Marie-aux-Mines) verbìndet d Gegend àn d Lothrìnga.

Ìn dr Neecha fìndet ma dr Ìllwàld, a Nàturpark wo bi da greeschta àgschwemmta Wald ìm Frànkrìch zehlt. Do fìndet ma uf 1500 ha großa Baim un vìel Sorta Tiarer, wia Dàmwìlda.^[2]

Gschìcht

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Ìn dr Legand noh, ìsch d Stàdt grìnda worra durch a Rìes wo "Sletto" gheißa hàt. Do kummt dr Nàma "Schlettstàdt" har.

Ìn dr Merowìngischa un Kàrolinginscha Zit ìsch Schlettstàdt a Besìtz vu da Keenig gsìì. 's ìsch a kleina Siedlung gsìì.D erschta Kìrch ìsch bàuia worra àn dam Ort wo jetzt d Sànkt-Georg Kìrch steht.

Vum XI.Johrhundert àb, gheert Schlettschàdt ìn dr Hohenstaufen Fàmìlia.

D Hildegarde von Büren, d Müeter vum Erschta vu da Hohenstaufen un d Grossmüeter vum Kaiser Friedrich Barbarossa, hàt do ànna 1087 a Heilig-Gràb-Kàpalla grìnda. Ànna 1094 hàt ìhra Suhn dia Kàpalla ìm Kloschter Conques gschankt. D Mìncha han Sànkt Fides (Sainte Foy) verehrt. Da Propstei, grìnda ànna 1905, hàt d Stàdt dirigiart bis 1216. Ànna 1216 hàt Friedrich II vu Hohenstaufen üs Schlettstàdt a frèia Stàdt gmàcht un ar hàt a Müüra drum umma bàuia.

Ìn dara Zit sìn d erschta Teil vu dr Sànkt-Georg Kìrch, üs friaihgottischer Styl.

Dr Keenig Rudolf vu Habsburg hàt vu Schlettstàdt a Reichstàdt gmàcht (vorhar ìsch's teilt gsìì zwìscha Riich un Propstei).

Vu 1354 bis 1679 ìsch Schlettstàdt Mìtglìed vu dr Zehstädterbund gsìì.

Ìn dr Renaissance Zit ìsch Schlettstàdt d Hàuipstàdt vum Humanismus worra. D Làtinschüel un dr Humanischtkollege sìn ìn dr gànza Europa beriahmt gsìì. D humanistischa Bibliothek gìt's jetzt noch.

Mìt dr Reformàtion, mìt da Büürakriag un Drissigjohrkriag hàt Schlettstàdt sina Màcht verlora.

Mìttem Weschtfälisch Frìeda, ànna 1648, ìsch Schlettstàdt a Besìtz vum frànzeescher Keenig Ludwig XIV. worra un mìttem Frìeda vu Nìmwaga ìsch Schlettstàdt gànz zu Frànkrìch gànga.

Ànna 1674 hàt dr Ludwig XIV. a Feschtung üs Schlettstàdt gmàcht, durch dr Vauban.

Beriahmta Schlettstàdter

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Johannes Mentel, oder Mentelin (* um 1410, † 12. Dezamber 1478 z Stroßburg), ditscher Büechdrucker un Büechhàndler.
Heinrich Kramer, aui Heinrich Institoris gnennt (* um 1430, † um 1505 z Brünn oder Olmütz), dominikàner Religiöser, Àuitor vum "Hexenhammer".
Paul Phrygio, aui Sidensticker, Kostentzer, Costenzer gnennt (* um 1483, † 1. Àuigscht 1543 z Tibìnga), reformiarter Theologe.
Jacques Wimpfeling, aui Wimpfeling oder Wympfeling gnennt (* 27. Juli 1450, † 17. Novamber 1528), Humànischter.
Mathias Schurer (1470-1519), Drucker.
Beatus Rhenanus (* 22. Àuigscht 1485, † 20. Juli 1547 in Straßburg), ditscher Humànischter.
Martin Bucer, aui Martin Butzer gnennt (* 11. Novamber 1491, † 1. März 1551 z Cambridge), ditscher reformiarter Theologe.
François Ignace Schaal (* 5. Dezamber 1747; † 8. Àuigscht 1833), frànzeescher Generàl ìn dr frànzeescha Revolution un Maire vu Schlettstàdt.
François-Antoine Herman (1758-1837), Diplomàt vum Napoléon I.
Georges Antoine Keman (1765-1830), Moler.
Baron Sébastien Birgy, aui Perquit gnennt (1768-1856), frànzeescher Generàlfaldmàrschàll, Commandeur vu dr Ehralegion.
François Pierre Amey (1768-1850), frànzeescher Generàl wahrend dr Frànzeescha Revolution un ìm Frànzeescha Kaiserriich.
Gaspard Eberlé (1764-1837), frànzeescher Generàl wahrend dr Frànzeescha Revolution un ìm Frànzeescha Kaiserriich.
Eugène Koeberlé (1828-1915), Chirurg.
Lazare Weiller (1858-1928), Induschtrieller un Politiker ìn dr III. Republik.
Heinrich Scheuch (1864-1946), Prèissiger Generàl un ditscher Kriagsminischter.
Alfred Oberkirch (1876-1947), frànzeescher Politiker un Minischter ìn dr III.Republik.
Albert Merglen (* 1915), ehmàliger frànzeecher General un Àuitor.
Georges Kleiber (* 1944), Sprochwìssaschàftler un Lehrer.
Pierre Kretz (* 1950), Schrìftsteller, Gwinner vom Zonser Hörspiilpriis 2017.
Fabienne Keller (* 1959), ehmàliga Maire vu Stroßburg.
Fabien Fond (* 1971), frànzeescher Basket-Ball Spìeler.
Seufyann Sayad (* 1979), frànzeescher Hàndball Spìeler.

Sahnswìrdigkeita

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Kìrch

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D romànischa Kìrch Sànkt Fides (Sainte-Foy) stàmmt üssem XII. un XIII. Johrhundert. Sa gheert ìn dr Romànischa Stroß vum Elsàss (wo d romànischa Sanswìrdikkeita ufzehlt).
D gotischa Kìrch Sànkt Georg (Saint-Georges) ìsch vum XIII. bis àm XV. Johrhindert bàuia worra.
D proteschtàntischa Kìrch ìsch vum XIX. Johrhundert.

Sànkt Fides Kìrch
Sànkt Georg Kìrch
Synàgog (1890)

Àltstàdt

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Schlettstàdt hàt a scheena Àltstàdt mìt verwìnkelta Gàssa. Bi da meischta sahnswìrdiga Gebäi sìn s bàrocka Ebermìnschter Hotel un dr màchtiga Uhrturm.